SEPTEMBER 2020
Wat moet iedereen die met kinderen werkt weten over seksueel geweld en uitbuiting? In deze speciale uitgave – uitgebracht ter gelegenheid van het twintigjarig bestaan van De Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen – lees je de meest recente inzichten over het herkennen, voorkomen en aanpakken ervan.
Voorwoord
Edith Geurts
Hoofdredacteur
Augeo Magazine
Leestijd: 1,5 minuut
Seksueel geweld tegen kinderen is een veelvoorkomend en ingrijpend probleem. Naar schatting maakt 1 op de 3 kinderen ooit een strafbare vorm van seksueel geweld mee. En jaarlijks worden in Nederland zo’n 21.000 kinderen voor het eerst slachtoffer van seksueel geweld. Cijfers die zo hoog zijn dat je het je bijna niet kunt voorstellen.
Waar we het dan over hebben? Over kinderen en jongeren die thuis of door een onbekende volwassene seksueel worden misbruikt, door een ‘loverboy’ worden mishandeld en uitgebuit, van wie door leeftijdsgenoten naaktbeelden zijn gemaakt die online worden gedeeld of waarmee ze gechanteerd worden. Ervaringen waar kinderen meestal niet uit zichzelf over vertellen, omdat ze zich er bijvoorbeeld voor schamen, of omdat ze niet weten dat het niet normaal is dat het ze overkomt. En allemaal ervaringen waarvan kinderen enorme schade kunnen ondervinden.
Het maatschappelijk belang om kwetsbare mensen tegen deze gruwelijke vorm van geweld te beschermen is groot en urgent. Bovendien verplichten nationale en internationale wetten en verdragen Nederland om seksueel misbruik te voorkomen en te bestrijden en maatregelen te nemen tegen mensenhandel. Het aanstellen van een nationaal rapporteur is een van die maatregelen.
In Nederland is de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen inmiddels twintig jaar geleden aangesteld. De Nationaal Rapporteur is een onafhankelijk instituut, bestaande uit een multidisciplinair team van medewerkers onder leiding van de derde rapporteur sinds 2000, Herman Bolhaar. De Nationaal Rapporteur adviseert de regering over het voorkomen en effectief aanpakken van seksueel geweld tegen kinderen en mensenhandel. Daarvoor voert het instituut onderzoek uit naar de aard en omvang van de problematiek, monitort de effecten van het beleid dat op deze terreinen wordt gevoerd en doet aanbevelingen ter verbetering.
In de meest recente Slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen, een publicatie van het de Nationaal Rapporteur, is een van de conclusies dat er de afgelopen tijd wel meer programma’s en initiatieven zijn ontstaan, maar dat het nog ontbreekt aan samenhang en coördinatie voor de hele aanpak van seksueel geweld tegen kinderen.
Ter ere van het 20-jarig jubileum van de Nationaal Rapporteur maakten we deze gezamenlijke editie van Augeo magazine – met de meest recente kennis over en inzichten in deze complexe problematiek. Hiermee hopen we een bijdrage te leveren aan het nog effectiever helpen van slachtoffers en voorkomen van nieuwe slachtoffers.
Dé pleger en hét slachtoffer bestaan niet en er is een veelheid aan verschijningsvormen. Maar deze cijfers laten wel goed zien waar we het over hebben.
Leestijd: 2 minuten
Voor de eerste Nationaal Rapporteur, aangesteld in 2000, lag de focus nog op mensenhandel, later werd ‘en seksueel geweld tegen kinderen’ aan de functienaam toegevoegd. Welke ontwikkelingen maakten dat nodig? En wat werd er de afgelopen decennia bereikt? Een uniek gesprek met de drie opeenvolgende Nationaal Rapporteurs.
Auteur: Ditty Eimers | Fotografie: Arenda Oomen, Gerhard van Roon
Leestijd: 7 minuten
Hoe kan een kind praten over seksueel geweld wanneer het nooit heeft geleerd onderscheid te maken tussen fijne en ongewenste aanraking? Als het aan biologiedocent Geert Verwijmeren en Rutger-programmamanager Sanna Maris ligt, leren we dat aan alle kinderen ̶ vanaf groep 1.
Auteur: Mariëlle van Bussel
Leestijd: 6 minuten
Professionals moeten bij een vermoeden van seksueel misbruik daarnaar kunnen – en durven – vragen. Maar hoe doe je dat zonder het kind af te schrikken? Klinisch psycholoog Aafke Scharloo: ‘Stel de gouden vraag. Misschien wel tien keer.’
Auteur: Annemarie van Dijk
Leestijd: 5,5 minuten
Online seksueel misbruik treft allang niet meer alleen de meisjes die een pikante foto naar hun vriendje sturen. Het is big business geworden, zegt Nikki Lee Janssen, ervaringsdeskundige en voorlichter bij Helpwanted.nl. ‘Wij spreken geregeld jongeren die geen uitweg meer zien.’
Auteur: Annet Reusink
Leestijd: 7 minuten
Emma Simons en Ferdi Bekken deden onderzoek naar seksuele uitbuiting van Nederlandse meisjes en jongens. Waarom zijn bepaalde groepen vaker slachtoffer? Wat kun je voor hen doen? En hoe gaan de daders precies te werk? ‘Soms zit een meisje binnen drie dagen achter het raam.’
Auteur: Ellen de Ruiter
Leestijd: 7 minuten
In haar jeugd werd Stefanie (47) jarenlang misbruikt door een oom. Haar ouders waren in de buurt, maar zagen het niet. Heel lang kon ze er met niemand over praten. ‘Ik dacht dat het allemaal mijn eigen schuld was.’
Auteur: Annemarie van Dijk
Leestijd: 5 + 3 minuten
Een zorgverlener die een vermoeden heeft van seksueel geweld van een kind beschikt over kennis over het gezin die waardevol kan zijn voor justitie. Het is dan ook belangrijk dat zorg en justitie nauw samenwerken, zeggen deze huisarts en officier van justitie. Maar hoe pak je dat aan?
Auteur: Deborah Ligtenberg
Leestijd: 5,5 minuten
Een selectie van documentaires, films, boeken en artikelen over seksuele uitbuiting en seksueel geweld tegen kinderen.
Leestijd: 1 minuut per blokje
Deze Augeo magazine is een gezamenlijke uitgave van Augeo Foundation en Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Deze editie is uitgebracht ter ere van het 20-jarig jubileum van de Nationaal Rapporteur
Augeo Foundation wil dat kinderen met liefde en in veiligheid opgroeien. Daarom versterken we professionals, beleidsmakers en vrijwilligers om kindermishandeling en huiselijk geweld zo snel en doeltreffend mogelijk aan te pakken.
Met online scholing en ervaringen van de Jongerentaskforce versterken we professionals. We organiseren steun voor kinderen, en doen samen met gemeenten onderzoek naar de aanpak van kindermishandeling.
Samen geven we kindermishandeling geen toekomst.
Aan dit nummer werkten mee:
Augeo Foundation: Edith Geurts (hoofdredactie en coördinatie)
Tekst:, Marijke Bleeker, Mariëlle van Bussel, Annemarie van Dijk, Ditty Eimers, Edith Geurts, Marga Haagmans, Suzanne Kok, Deborah Ligtenberg, Merel Rademaker, Annet Reusink, Ellen de Ruiter
Beeld: Hüsne Afsar, Arenda Oomen, Poppyonto, Gerhard van Roon, AdobeStock
Eindredactie: Hanneke Karssen
Ontwerp en opmaak: NR Grafisch Ontwerp
Uitgever: Augeo Foundation
De kinderen op de foto’s zijn modellen, tenzij anders vermeld.