‘Wij hebben beleid gemaakt op veilig werken, je veilig voelen, een veilige omgeving creëren voor onszelf en voor de kinderen. Onderdeel daarvan is onze collega’s bekwaam maken en toerusten om daadwerkelijk veilig te kunnen werken.
Mijn collega’s en ik krijgen regelmatig te maken met agressief gedrag van kinderen. Dit roept spanning op. Vroegtijdig signaleren hiervan bij jezelf of bij het kind is belangrijk om de-escalerend te kunnen werken. Hoe kun je je grenzen aangeven aan een kind? En het kind tot ‘halt’ roepen? Dit gaat over je houding, je communicatie, je blik, een heldere afstand bewaren.
Door de training van Jeannot zijn wij ons veel bewuster van onze uitstraling, van hoe we staan, van wat we zeggen. We weten dat grenzen aangeven bij je werk mag horen. Dat geweld er in principe niet mag zijn én hoe we hier veilig op kunnen anticiperen.
Wat je vaak ziet bij beroepsprofessionals in de jeugdzorg is dat wat je naar je hoofd krijgt - en je normaal vindt - steeds meer verschuift. De training geeft helder inzicht in grenzen. Onze medewerkers gaan met meer zelfvertrouwen de praktijk in.
Er is een groot personeelstekort in de jeugdzorg. Je kunt echter geld blijven pompen en mensen meer gaan betalen, maar uiteindelijk is het belangrijkste dat zij zich veilig voelen op hun werk. Geld maakt namelijk niets goed als je nog steeds niet weet om te gaan met geweld. Voor ons draagt de jaarlijkse training bij Jeannot daar sterk aan bij.’
Maaike Alderliesten is leidinggevende bij Stichting Distinto, een jeugdhulporganisatie in Barendrecht die begeleiding en behandeling biedt aan kinderen en jongeren met psychische of psychiatrische problematiek. Met haar team volgt zij jaarlijks een training in sociale veiligheid bij Jeannot Schmidt.
‘Onze medewerkers gaan met meer zelfvertrouwen de praktijk in’
Het boek Brein onder druk door Malou van Hintum, over stress, agressie en veerkracht (te leen in de bibliotheek).
De film Lucy: ‘Interessant acteerwerk: van instinct naar intuïtie naar intellect. Heeft betrekking op het breinhuis (reactief – proactief gedrag), dat ook onderdeel is van onze methodiek.’ Lucy is te zien op Netflix.
De app Veilig Huisbezoek is speciaal ontwikkeld voor (jeugd)zorgprofessional die op huisbezoek gaan. Hij helpt je om risico’s op agressie in te schatten en de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen. Beschikbaar voor Android en Apple .
De podcast Hete hangijzers: Sociale veiligheid & ongewenst gedrag is een gesprek met Susanne Täuber en Leonie Heres. ‘Het geeft een mooie verdieping op het thema grensoverschrijdend gedrag.’
Tips van
Jeannot Schmidt
‘Als professional kun jij iemand op het juiste spoor zetten’
Als je gespannen bent, ga je sneller en hoger praten. Of je toon is anders dan bedoeld. Of je raakt de draad van het gesprek kwijt. Soms kan jouw spanning zelfs aanleiding zijn voor agressieve gedrag bij een ander, zegt Jeannot Schmidt. ‘Pas dan eerst stressmanagement toe - bijvoorbeeld met je ademhaling - zodat je weer controle krijgt over je eigen handelen.’
Stressmanagement bij jezelf
Doe de scan van Slachtofferhulp Nederland en ontdek waar voor jouw organisatie de aandachtspunten liggen. Het invullen duurt maximaal 5 minuten en je ontvangt direct advies.
Welk risico loopt jouw organisatie op grensoverschrijdend gedrag?
‘Benoem concreet wat er gebeurt en vraag om het gewenste gedrag’
Elizabeth Wattimena
‘Je eigen spanning kun je reguleren met ademhaling, gedachtensturing en spierspanningscontrole’
Naar inhoudsopgave
Naar het volgende artikel
Deel deze pagina
Scroll naar beneden
Wat doe je als een cliënt - een kind, een jongere of een ouder - over je grenzen gaat?
Benoem in plaats daarvan concreet wat er gebeurt en vraag om het gewenste gedrag. Een voorbeeld: “Je zegt kale pinda tegen mij, ik wil niet dat je me uitscheldt, stop daarmee. Noem me maar gewoon bij mijn naam.” Als de ander dit niet respecteert, kun je hem of haar de keuze geven. “Of ik ga dit gesprek beëindigen óf je stopt met schelden, dan praten we verder. Aan jou de keuze.” En zo nodig voer je de keuze uit.
Dit is een duidelijke manier van begrenzen die je kunt inzetten als je inschat dat het om doelbewust grensoverschrijdend gedrag gaat.’
‘Het gaat niet om fysiek je mannetje staan, het gaat om communicatie. In een reflex heb je misschien de neiging om te zeggen: “Doe even normaal.” Dat is je eigen emotie en irritatie, maar is het ook effectief? Grote kans dat je terugkrijgt: “Doe zelf normaal.”
‘Medewerkers kunnen na de confrontatie met agressie last krijgen van stress, spanning en zich uiteindelijk ziek melden. De werkgever wil dat voorkomen en moet weten wat zich op de werkvloer afspeelt en afspraken maken, zodat alle medewerkers weten hoe de organisatie wil omgaan met ongewenst gedrag.
In die afspraken staan dingen als: hoe voorkomen we geweld? Hoe gaan we ermee om als het zich voordoet? Wat doen we erna? De organisatie moet medewerkers steunen door ze te trainen, aan te moedigen en ze op te vangen bij incidenten die veel impact hebben. Leidinggevenden kunnen worden getraind in het voeren van een goed opvanggesprek. Verder is het belangrijk dat de werkgever reflecteert op wat er in de praktijk soms misgaat. Kortom, de organisatie moet zorgen voor een veilige bedrijfscultuur waarin medewerkers zich kwetsbaar durven opstellen. Ik merk gelukkig dat veel organisaties daar aandacht voor hebben en het goed doen.’
Maar los van dat je jezelf daarmee tekortdoet, heb je als professional een pedagogische verantwoordelijkheid. Je helpt de cliënt door hem te leren waar de grenzen liggen omdat hij die ook in de buitenwereld dient te kennen. Anders loopt hij daar tegen problemen aan. Bij jou kan hij in een veilige omgeving oefenen hoe je op een prettige wijze met elkaar omgaat als je het niet met elkaar eens bent. Of als je niet lekker in je vel zit. De ander is misschien gewend dat zijn grensoverschrijdende gedrag tot het gewenste effect leidt. Dat hij zijn zin krijgt als hij gaat schreeuwen en dreigen. Als professional kun jij iemand op het juiste spoor zetten.’
‘Dat risico bestaat inderdaad, als je in de zorg en de hulpverlening werkt. Doordat je werkt met kwetsbare mensen, met wie je begaan bent, heb je misschien de neiging om meer te accepteren. Je wilt de relatie goed houden of denkt: hij of zij heeft het ook niet makkelijk.
‘Als iemand meer emotioneel agressief reageert, dus niet doelbewust grensoverschrijdend, is een andere benadering soms beter. Het gedrag kan dan aangeleerd zijn. Dat zie je bijvoorbeeld bij mensen met een verstandelijke beperking die hebben geleerd dat ze met het vertonen van bepaald gedrag resultaat kunnen behalen. Ander gedrag laten zien lukt hen simpelweg niet. In dat geval kan een combinatie van begrenzen en empathie - aandacht voor de emotie - effectief zijn. “Je bent echt heel erg boos, hè. Wat zit je zo dwars?” Met deze “buigtechniek” de-escaleer je de boosheid waardoor ook het grensoverschrijdende gedrag stopt. Het gedrag negeren en iemand afleiden kan ook helpen.
Het gaat erom dat je elke keer bewuste professionele keuzes maakt door goed te observeren, een inschatting te maken van het type grensoverschrijdend gedrag en vervolgens effectief je vaardigheden in te zetten.’
‘Dat kan met verbale en non-verbale vaardigheden: je lichaamstaal, je mimiek, hoe je je stem gebruikt en oogcontact. Je kunt deze bewust inzetten. Met een lage en langzame stem straal je rust uit. En oogcontact maken is goed – al kan strak aankijken juist intimiderend zijn.
We oefenen in de training met een neutrale basishouding waarmee je mensen het beste tegemoet kunt treden. Bij dit alles is het belangrijk om jezelf te blijven en je eigen woorden te gebruiken. Tijdens de training leveren wij de methodische ingrediënten en we zeggen: kook daar in de praktijk je eigen soepje van.’
Stress zet dan aan tot reageren, maar vermindert ook je denkvermogen. Ik leer professionals hoe ze spanning kunnen reguleren, met ademhaling, gedachtensturing en spierspanningscontrole. Soms hebben mensen zelf niet in de gaten dat ze gespannen zijn. Om de opbouw van spanning inzichtelijk te maken, werken we met biofeedback apparatuur, zoals hartslagmeters.’
‘Niet altijd. In de training die ik geef, bespreken we waaraan je de opbouw van spanning en emotie in je lichaam herkent. Waardoor krijg je bijvoorbeeld een rood hoofd, gaan je nekharen overeind staan of krijg je een onaangenaam gevoel in je buik? Dat zijn fysiologische processen die in je lichaam ontstaan als je wordt geconfronteerd met onveiligheid of gevaar.
‘Dan raak je geïrriteerd of boos, of je krijgt een angstig gevoel. Maar voor iedereen ligt die grens weer ergens anders. Waar de een angst voelt, voelt de ander helemaal niks. Daarom is het belangrijk om in de organisatie waar je werkt gezamenlijk te bespreken waar de grens moet liggen. Een afgesproken grens is voor iedereen duidelijker, ook voor cliënten die met meerdere professionals te maken krijgen. Het is niet handig als bij de ene professional iets kan wat bij de andere niet kan.’
‘Emoties en agressie zijn manieren van communiceren. Daarom is het goed om uit te zoeken: wat wil de ander kenbaar maken? Aandacht voor de onderliggende pijn, kwetsbaarheid of behoefte helpt meestal al om de druk van de ketel te halen.
Maar het begint allemaal met weten waar jouw grenzen liggen. Wanneer gaat iemand daar overheen, wat is je norm? Die norm hangt af van hoe je in elkaar zit, van je eigen achtergrond en bagage. Het is belangrijk om die norm voor jezelf duidelijk te hebben, zodat je je eigen grenzen kunt voelen en herkennen. Pas dan kun je je grenzen aangeven.’
Welke verantwoordelijkheid heeft de werkgever hierin?
Hoe voorkom je dat je grensoverschrijdend gedrag ‘normaal’ gaat vinden?
En in andere gevallen?
Hoe kun je de-escalerend werken?
Hoe maak je jouw grens duidelijk aan degene tegenover je?
Even terug naar die persoonlijke grenzen: zijn de meeste professionals in staat ze te herkennen?
Hoe weet je waar jouw grens ligt?
interview
5 min.
Annemarie van Dijk
Hoe reageer je als een kind of ouder agressief wordt, of op een andere manier over jouw grenzen gaat? Jeannot Schmidt is trainer sociale veiligheid. Hij weet wat jij als professional kunt uitstralen én wat je organisatie kan betekenen.
‘Je eigen houding speelt een grote rol bij de-escaleren’
Jeannot Schmidt geeft trainingen in sociale veiligheid bij Kudding & Partners. Hiervoor was hij marinier en werkte hij twintig jaar in de verslavingszorg als drugsvoorlichter. In zijn trainingen maakt hij professionals uit o.a. de zorg, het publieke domein en het onderwijs sterker en weerbaarder in de communicatie bij emoties en agressie.
Het boek Brein onder druk door Malou van Hintum, over stress, agressie en veerkracht (te leen in de bibliotheek).
De film Lucy: ‘Interessant acteerwerk: van instinct naar intuïtie naar intellect. Heeft betrekking op het breinhuis (reactief – proactief gedrag), dat ook onderdeel is van onze methodiek.’ Lucy is te zien op Netflix.
De app Veilig Huisbezoek is speciaal ontwikkeld voor (jeugd)zorgprofessional die op huisbezoek gaan. Hij helpt je om risico’s op agressie in te schatten en de juiste voorzorgsmaatregelen te nemen. Beschikbaar voor Android en Apple .
De podcast Hete hangijzers: Sociale veiligheid & ongewenst gedrag is een gesprek met Susanne Täuber en Leonie Heres. ‘Het geeft een mooie verdieping op het thema grensoverschrijdend gedrag.’
Tips van
Jeannot Schmidt
‘Wij hebben beleid gemaakt op veilig werken, je veilig voelen, een veilige omgeving creëren voor onszelf en voor de kinderen. Onderdeel daarvan is onze collega’s bekwaam maken en toerusten om daadwerkelijk veilig te kunnen werken.
Mijn collega’s en ik krijgen regelmatig te maken met agressief gedrag van kinderen. Dit roept spanning op. Vroegtijdig signaleren hiervan bij jezelf of bij het kind is belangrijk om de-escalerend te kunnen werken. Hoe kun je je grenzen aangeven aan een kind? En het kind tot ‘halt’ roepen? Dit gaat over je houding, je communicatie, je blik, een heldere afstand bewaren.
Door de training van Jeannot zijn wij ons veel bewuster van onze uitstraling, van hoe we staan, van wat we zeggen. We weten dat grenzen aangeven bij je werk mag horen. Dat geweld er in principe niet mag zijn én hoe we hier veilig op kunnen anticiperen.
Wat je vaak ziet bij beroepsprofessionals in de jeugdzorg is dat wat je naar je hoofd krijgt - en je normaal vindt - steeds meer verschuift. De training geeft helder inzicht in grenzen. Onze medewerkers gaan met meer zelfvertrouwen de praktijk in.
Er is een groot personeelstekort in de jeugdzorg. Je kunt echter geld blijven pompen en mensen meer gaan betalen, maar uiteindelijk is het belangrijkste dat zij zich veilig voelen op hun werk. Geld maakt namelijk niets goed als je nog steeds niet weet om te gaan met geweld. Voor ons draagt de jaarlijkse training bij Jeannot daar sterk aan bij.’
Maaike Alderliesten is leidinggevende bij Stichting Distinto, een jeugdhulporganisatie in Barendrecht die begeleiding en behandeling biedt aan kinderen en jongeren met psychische of psychiatrische problematiek. Met haar team volgt zij jaarlijks een training in sociale veiligheid bij Jeannot Schmidt.
‘Onze medewerkers gaan met meer zelfvertrouwen de praktijk in’
‘Medewerkers kunnen na de confrontatie met agressie last krijgen van stress, spanning en zich uiteindelijk ziek melden. De werkgever wil dat voorkomen en moet weten wat zich op de werkvloer afspeelt en afspraken maken, zodat alle medewerkers weten hoe de organisatie wil omgaan met ongewenst gedrag.
In die afspraken staan dingen als: hoe voorkomen we geweld? Hoe gaan we ermee om als het zich voordoet? Wat doen we erna? De organisatie moet medewerkers steunen door ze te trainen, aan te moedigen en ze op te vangen bij incidenten die veel impact hebben. Leidinggevenden kunnen worden getraind in het voeren van een goed opvanggesprek. Verder is het belangrijk dat de werkgever reflecteert op wat er in de praktijk soms misgaat. Kortom, de organisatie moet zorgen voor een veilige bedrijfscultuur waarin medewerkers zich kwetsbaar durven opstellen. Ik merk gelukkig dat veel organisaties daar aandacht voor hebben en het goed doen.’
Welke verantwoordelijkheid heeft de werkgever hierin?
Maar los van dat je jezelf daarmee tekortdoet, heb je als professional een pedagogische verantwoordelijkheid. Je helpt de cliënt door hem te leren waar de grenzen liggen omdat hij die ook in de buitenwereld dient te kennen. Anders loopt hij daar tegen problemen aan. Bij jou kan hij in een veilige omgeving oefenen hoe je op een prettige wijze met elkaar omgaat als je het niet met elkaar eens bent. Of als je niet lekker in je vel zit. De ander is misschien gewend dat zijn grensoverschrijdende gedrag tot het gewenste effect leidt. Dat hij zijn zin krijgt als hij gaat schreeuwen en dreigen. Als professional kun jij iemand op het juiste spoor zetten.’
Als je gespannen bent, ga je sneller en hoger praten. Of je toon is anders dan bedoeld. Of je raakt de draad van het gesprek kwijt. Soms kan jouw spanning zelfs aanleiding zijn voor agressieve gedrag bij een ander, zegt Jeannot Schmidt. ‘Pas dan eerst stressmanagement toe - bijvoorbeeld met je ademhaling - zodat je weer controle krijgt over je eigen handelen.’
Stressmanagement bij jezelf
‘Als professional kun jij iemand op het juiste spoor zetten’
‘Dat risico bestaat inderdaad, als je in de zorg en de hulpverlening werkt. Doordat je werkt met kwetsbare mensen, met wie je begaan bent, heb je misschien de neiging om meer te accepteren. Je wilt de relatie goed houden of denkt: hij of zij heeft het ook niet makkelijk.
Hoe voorkom je dat je grensoverschrijdend gedrag ‘normaal’ gaat vinden?
‘Als iemand meer emotioneel agressief reageert, dus niet doelbewust grensoverschrijdend, is een andere benadering soms beter. Het gedrag kan dan aangeleerd zijn. Dat zie je bijvoorbeeld bij mensen met een verstandelijke beperking die hebben geleerd dat ze met het vertonen van bepaald gedrag resultaat kunnen behalen. Ander gedrag laten zien lukt hen simpelweg niet. In dat geval kan een combinatie van begrenzen en empathie - aandacht voor de emotie - effectief zijn. “Je bent echt heel erg boos, hè. Wat zit je zo dwars?” Met deze “buigtechniek” de-escaleer je de boosheid waardoor ook het grensoverschrijdende gedrag stopt. Het gedrag negeren en iemand afleiden kan ook helpen.
Het gaat erom dat je elke keer bewuste professionele keuzes maakt door goed te observeren, een inschatting te maken van het type grensoverschrijdend gedrag en vervolgens effectief je vaardigheden in te zetten.’
En in andere gevallen?
Benoem in plaats daarvan concreet wat er gebeurt en vraag om het gewenste gedrag. Een voorbeeld: “Je zegt kale pinda tegen mij, ik wil niet dat je me uitscheldt, stop daarmee. Noem me maar gewoon bij mijn naam.” Als de ander dit niet respecteert, kun je hem of haar de keuze geven. “Of ik ga dit gesprek beëindigen óf je stopt met schelden, dan praten we verder. Aan jou de keuze.” En zo nodig voer je de keuze uit.
Dit is een duidelijke manier van begrenzen die je kunt inzetten als je inschat dat het om doelbewust grensoverschrijdend gedrag gaat.’
‘Benoem concreet wat er gebeurt en vraag om het gewenste gedrag’
‘Het gaat niet om fysiek je mannetje staan, het gaat om communicatie. In een reflex heb je misschien de neiging om te zeggen: “Doe even normaal.” Dat is je eigen emotie en irritatie, maar is het ook effectief? Grote kans dat je terugkrijgt: “Doe zelf normaal.”
Hoe kun je de-escalerend werken?
‘Dat kan met verbale en non-verbale vaardigheden: je lichaamstaal, je mimiek, hoe je je stem gebruikt en oogcontact. Je kunt deze bewust inzetten. Met een lage en langzame stem straal je rust uit. En oogcontact maken is goed – al kan strak aankijken juist intimiderend zijn.
We oefenen in de training met een neutrale basishouding waarmee je mensen het beste tegemoet kunt treden. Bij dit alles is het belangrijk om jezelf te blijven en je eigen woorden te gebruiken. Tijdens de training leveren wij de methodische ingrediënten en we zeggen: kook daar in de praktijk je eigen soepje van.’
Hoe maak je jouw grens duidelijk aan degene tegenover je?
Doe de scan van Slachtofferhulp Nederland en ontdek waar voor jouw organisatie de aandachtspunten liggen. Het invullen duurt maximaal 5 minuten en je ontvangt direct advies.
Welk risico loopt jouw organisatie op grensoverschrijdend gedrag?
Stress zet dan aan tot reageren, maar vermindert ook je denkvermogen. Ik leer professionals hoe ze spanning kunnen reguleren, met ademhaling, gedachtensturing en spierspanningscontrole. Soms hebben mensen zelf niet in de gaten dat ze gespannen zijn. Om de opbouw van spanning inzichtelijk te maken, werken we met biofeedback apparatuur, zoals hartslagmeters.’
‘Je eigen spanning kun je reguleren met ademhaling, gedachtensturing en spierspanningscontrole’
‘Niet altijd. In de training die ik geef, bespreken we waaraan je de opbouw van spanning en emotie in je lichaam herkent. Waardoor krijg je bijvoorbeeld een rood hoofd, gaan je nekharen overeind staan of krijg je een onaangenaam gevoel in je buik? Dat zijn fysiologische processen die in je lichaam ontstaan als je wordt geconfronteerd met onveiligheid of gevaar.
Even terug naar die persoonlijke grenzen: zijn de meeste professionals in staat ze te herkennen?
‘Dan raak je geïrriteerd of boos, of je krijgt een angstig gevoel. Maar voor iedereen ligt die grens weer ergens anders. Waar de een angst voelt, voelt de ander helemaal niks. Daarom is het belangrijk om in de organisatie waar je werkt gezamenlijk te bespreken waar de grens moet liggen. Een afgesproken grens is voor iedereen duidelijker, ook voor cliënten die met meerdere professionals te maken krijgen. Het is niet handig als bij de ene professional iets kan wat bij de andere niet kan.’
Hoe weet je waar jouw grens ligt?
‘Emoties en agressie zijn manieren van communiceren. Daarom is het goed om uit te zoeken: wat wil de ander kenbaar maken? Aandacht voor de onderliggende pijn, kwetsbaarheid of behoefte helpt meestal al om de druk van de ketel te halen.
Maar het begint allemaal met weten waar jouw grenzen liggen. Wanneer gaat iemand daar overheen, wat is je norm? Die norm hangt af van hoe je in elkaar zit, van je eigen achtergrond en bagage. Het is belangrijk om die norm voor jezelf duidelijk te hebben, zodat je je eigen grenzen kunt voelen en herkennen. Pas dan kun je je grenzen aangeven.’
Wat doe je als een cliënt - een kind, een jongere of een ouder - over je grenzen gaat?
Jeannot Schmidt geeft trainingen in sociale veiligheid bij Kudding & Partners. Hiervoor was hij marinier en werkte hij twintig jaar in de verslavingszorg als drugsvoorlichter. In zijn trainingen maakt hij professionals uit o.a. de zorg, het publieke domein en het onderwijs sterker en weerbaarder in de communicatie bij emoties en agressie.
Elizabeth Wattimena
5 min.
Annemarie van Dijk
interview
Hoe reageer je als een kind of ouder agressief wordt, of op een andere manier over jouw grenzen gaat? Jeannot Schmidt is trainer sociale veiligheid. Hij weet wat jij als professional kunt uitstralen én wat je organisatie kan betekenen.
‘Je eigen houding speelt een grote rol bij de-escaleren’
Naar inhoudsopgave
Naar het volgende artikel
Deel deze pagina