Van scholing naar actie

Wat inmiddels wel duidelijk is: het houdt niet op na scholing te hebben gevolgd. Leren doe je ook op en door het werk. Leren van elkaars ervaringen is net zo belangrijk als scholing volgen, aldus Boone, juist als je een casus zelf niet dagelijks meemaakt. ‘Blijf na een training met elkaar in gesprek in je organisatie. Bespreek casussen en oefen samen. Grijp de praktijk aan om terug te komen op wat je leerde tijdens de scholing. Zo activeer je opnieuw wat je hebt geleerd.’

Om de scholing aan te laten sluiten op de behoeften van de afdelingen, luisteren de aandachtsfunctionarissen van het LUMC goed naar de vragen van medewerkers. Ook is er een netwerk van aandachtsvelders in het ziekenhuis. Zij zijn het eerste aanspreekpunt voor Van Rijn en haar collega als het gaat over vragen en behoeften, ook op het gebied van scholing.

Van Rijn: ‘We bespreken ook af en toe een casus uit ons ziekenhuis met betrokken ketenpartners, zoals Veilig Thuis, de ambulance en de Raad voor de Kinderbescherming. Dat doen we samen met artsen en verpleegkundigen van verschillende afdelingen. Van zo’n casus bespreken leren we samen ontzettend veel.

Samen leren met ketenpartners

Als je in je werk kindermishandeling of huiselijk geweld signaleert, is het belangrijk dat je kunt rekenen op hulp en ondersteuning. In zo’n veilige cultuur kun je makkelijker geleerde kennis toepassen en feedback ontvangen.

Het LUMC besteedt ook veel aandacht aan die nazorg en ondersteuning bij hun scholing. Van Rijn: ‘Als een medewerker vastloopt, bijvoorbeeld omdat een toets niet gehaald wordt, staan wij klaar. Neemt de motivatie voor de scholing af, dan biedt ons leerportaal duidelijke uitleg over de inhoud en het nut ervan. Daarnaast ondersteunen wij teamleiders bij vragen van hun teams.’

Ondersteuning op de werkvloer

Boone: ‘Bij het leren speelt motivatie een grote rol. Je bent gemotiveerder om te leren als de verantwoordelijkheid voelt. En als je meteen iets hebt aan wat je leert. Kun je dit morgen tegenkomen?’

In het LUMC worden casussen daarom vaak gekoppeld aan de praktijk van een bepaalde afdeling. ‘We brengen de wat droge kost van de meldcode graag op een interactieve manier,’ legt Van Rijn uit. ‘Zo boden we in de Week tegen Kindermishandeling onze zorgprofessionals een praktische workshop letselherkenning aan met poppen van ConnectCC. Die gaf herkenning uit het eigen werkveld, wat het leerproces versterkt. Je ziet collega’s heel bevlogen in gesprek gaan met elkaar waarbij de goede vragen naar boven komen.’

Dicht bij de praktijk

Ook je beroepshouding is essentieel voor leren, vindt Boone. ‘Je moet zien en snappen dat het opmerken van signalen van kindermishandeling en huiselijk geweld bij je werk hoort. Dat jíj iets kunt betekenen. Daarbij is het goed om je bewust te zijn van je eigen overtuigingen: wat vul je zelf in? Waar ligt voor jou de grens? Als een kind bijvoorbeeld altijd met een vieze luier en luieruitslag bij het kinderdagverblijf wordt gebracht, vind je dat dan een zorgelijk signaal dat zou kunnen duiden op verwaarlozing? Of denk je: ach, die ouders zijn ook druk? Met een collega zo’n dilemma bespreken is dan goed en misschien wel belangrijker dan kennis en vaardigheden opdoen.’

Beroepshouding

Leren over kindermishandeling en huiselijk geweld is dus geen kwestie van een keer een cursus volgen. En er is veel herhaling en oefening nodig.

Herhaling werkt het beste in steeds een andere vorm, licht Boone toe. ‘Door daarbij variatie aan te bieden, blijven professionals gemotiveerd. In de Augeo Academy bieden we die herhaling bijvoorbeeld aan in de vorm van verdiepingscursussen, een dilemmaspel dat je kunt spelen met je team, elke dag een tip of vraag die je ontvangt vanuit een app, en een handreiking waarmee je samen casussen kunt bespreken.’

Herhalen, herhalen

De juiste basiskennis leren is belangrijk, want die heb je nodig om signalen te kunnen opvangen. Boone: ‘Maar het doel is gedragsverandering. En die bereik je niet met alleen scholing. Je moet de kennis kunnen toepassen in de praktijk. Misschien kom je het zelf weinig tegen en hoe ontwikkel je dan een zekere vaardigheid? Regelmatig casuïstiek bespreken, ervaringen uitwisselen en oefenen in bijvoorbeeld rollenspellen is dan belangrijk.

In de praktijk kun je altijd te maken krijgen met dilemma’s als: zie ik het wel goed? Mag ik me hiermee bemoeien? Wordt het wel beter als ik het aankaart?

Kortom, het is lastig om wat je in theorie hebt geleerd om te zetten in passend gedrag. Die dilemma’s zorgen ervoor dat er nog steeds handelingsverlegenheid is bij professionals, ondanks alle scholing die er is.’

Meer dan kennis

Van Rijn merkt dat trainingen over kindermishandeling vaak emoties oproepen. ‘Het onderwerp is natuurlijk anders dan bijvoorbeeld een reanimatiecursus. Zorgprofessionals zien het soms ook als iets waarmee ze weinig te maken hebben, of ze vragen zich af of het signaleren van kindermishandeling wel hun taak is. Gelukkig lukt het vaak wel om hen te overtuigen. Meestal vinden ze het ook spannend; ze geven aan dat ze mensen niet onterecht willen beschuldigen.’

‘Het gesprek aangaan over je zorgen rondom een kind is voor veel mensen lastig,’ reageert Lidy Boone, directeur van Augeo Academy. ‘Het kan helpen om te oefenen, bijvoorbeeld met hoe je niet te snel oordeelt en oplossingen aandraagt.’ Augeo Academy biedt e-learningmodules waarmee professionals beter toegerust worden om met vermoedens van kindermishandeling en huiselijk geweld om te gaan.

Emotioneel en spannend

De aandachtsfunctionarissen zorgen niet alleen voor beleid en protocollen, advies aan collega’s en het onderhouden van contacten met partners zoals Veilig Thuis, de ambulance en de ziekenhuizen in de regio. Ze verzorgen ook de scholing van ruim 6000 medewerkers. ‘We maken gebruik van het Augeo ziekenhuispakket over kindermishandeling en huiselijk geweld; over de vorm en inhoud hebben we zelf meegedacht.’

Wat doe je als je je zorgen maakt over een kind, maar twijfelt of je het goed ziet? Hoe ga je om met gedrag dat je niet direct kunt plaatsen? Als professional die met kinderen werkt, wil je geen signalen missen van kindermishandeling en huiselijk geweld. Want met tijdig ingrijpen kun je écht een verschil maken. Maar om scherp te zijn en kinderen de bescherming te kunnen bieden die ze nodig hebben, is het belangrijk dat je kennis up-to-date is.

In het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben kindermishandeling en huiselijk geweld hoge prioriteit en worden de onderwerpen voortdurend onder de aandacht gehouden van medewerkers. ‘Dat begint bij het management. Als de Raad van Bestuur laat zien dat het belangrijk is, voelen professionals meer verantwoordelijkheid,’ zegt Amanda van Rijn. Samen met haar collega Femke Wagenaar zijn ze als aandachtsfunctionarissen kindermishandeling en huiselijk geweld fulltime beschikbaar voor het hele ziekenhuis – uniek in Nederland. ‘Als neventaak is dit onderwerp te zwaar en blijft het door de waan van de dag vaak onder aan het lijstje staan. Daarom wordt het bij ons ziekenhuisbreed opgepakt via één centraal punt,’ vertelt Van Rijn.

Leren over huiselijk geweld: een schoolvoorbeeld