Bronnen: www.sardes.nl/IKC-en-brede-school-po en www.jeugdzorg-bredeschool.jouwweb.nl/brede-school/ontstaanswijze-brede-school 

Brock vult aan: ‘Deze kinderen hebben niet automatisch de ervaringen die kinderen uit andere populaties wél hebben. We hopen dat ze bij ons zoveel mogelijk leerervaringen opdoen. Ik zou willen dat een kind achteraf zegt: “Ik had geluk dat ik in Tilburg-West opgroeide.”’

Of de kansen van de kinderen op de Jeanne d’Arc School veel beter zijn geworden sinds het een Community School is, valt niet met zekerheid te zeggen. Het welbevinden scoort per groep verschillend, maar de sfeer op school is goed, de tevredenheid onder ouders hoog en leerkrachten geven aan dat ze meer kunnen focussen op het lesgeven. ‘Dat we keihard aan de basis werken, loont: bij taal is een stijgende lijn te zien,’ zegt De Bruin. ‘40 procent van de leerlingen stroomt uit naar havo en vwo; dat is goed. Maar vooral zie ik dat kinderen heel gemotiveerd zijn en een beter leerproces hebben.’

Kinderopvang en school betrekken bij zorgen altijd de ouders. ‘We vertellen hen wat we bij hun kind gezien hebben en vragen of de GGD of een IB’er van de school eens mag meekijken,’ zegt directeur Jopie de Bruin. ‘Al bij de aanmelding spreken we met de ouders af: dit is geen school waar je je kind als een kiss and ride aflevert; we verwachten betrokkenheid.’ 

Bij de oudergesprekken gebruiken ze soms De Kansencirkel, een gespreksmethode om de behoeften van een kind in beeld te brengen. Daardoor voelen ouders zich volgens haar gehoord en gelijkwaardig. ‘Ook als er onveilige situaties zijn, zoeken we samen naar een oplossing. Eventueel in samenwerking met de GGD of R-Newt, en, als dat nodig is, Veilig Thuis.’

‘Ik begrijp wel dat het consultatiebureau soms als belerend wordt ervaren,’ reageert Sandra Krebber, beleidsmedewerker bij GGD Hart van Brabant. ‘Daarom is het goed dat een jeugdverpleegkundige van ons elke twee weken aanwezig is bij de Meet & Play. Zij kent de gezinnen en sluit aan bij wat hen bezighoudt. Ze gaat met hen in gesprek op een niet-hulpverlenende manier en verwijst eventueel door naar onze opvoedcursussen.’

Zonder de samenwerking met R-Newt zou haar organisatie veel minder bereiken, is Krebbers overtuiging. ‘Zij hebben vaak een andere relatie met de ouders, staan veel meer náást hen.’ Als ouders bijvoorbeeld niets doen met de VVE-indicatie voor hun kind, vraagt ze haar collega bij R-Newt of die eens met hen wil praten. 

Samen organiseren de twee organisaties ook Meet & Pregnant en Meet & Baby op de Community School. Daar was behoefte aan, bleek uit gesprekken met moeders uit de buurt. ‘Veel jonge moeders zitten hele dagen binnen met de kinderen,’ vertelt Krebber.

El Bannouhi kan veel betekenen als er problemen spelen, zoals financiële stress, scheidingen of psychische problemen. Maar ook opvoedproblemen komen in haar contact met ouders aan de orde. ‘Vaak rust daar een taboe op,’ zegt ze. ‘Ouders zijn al snel bang om als niet-bekwaam te worden gezien. Bij ons is er geen onderwerp waar we het niet over kunnen hebben. Het geheim is: niet oordelen. Ik benadruk altijd dat ik ook een moeder ben, die met dezelfde dingen zit als zij.’

Ouders beseffen soms niet eens dat ze aan het werk is, zo natuurlijk voelt het contact. ‘Het gaat er een stuk gemoedelijker aan toe dan op het consultatiebureau, vertelt Dominique. Daar komt ze liever niet meer. ‘Ik voel me er beoordeeld. Het is er net een vleeskeuring. Mijn dochter ontwikkelt zich misschien langzaam, maar voor mij is ze helemaal goed.’

Ook Dominique, moeder van een dochter van 1,5 jaar, bezoekt de Meet & Play-bijeenkomsten. Aan opvoedtips heeft ze geen behoefte (‘Mijn man heeft al acht kinderen, dus hij weet al genoeg’), maar des te meer aan speelkameraden voor haar kind. ‘We zijn thuis met z’n drietjes, want de andere kinderen van mijn man wonen niet thuis. En er zijn weinig mogelijkheden om met andere kinderen te spelen.’ Een goede school vindt Dominique extra belangrijk omdat haar dochter, net als zijzelf, geen goed concentratievermogen heeft. Sinds ze hier komt, ziet ze haar kind vooruitgaan. ‘Ze begint eindelijk te lopen. Tot nu toe vertikte ze het steeds, maar nu ze andere kinderen ziet lopen, wil ze ook. Ze brabbelt meer en gaat dingen die ze hier ziet, thuis oefenen.’

Mektouba in gesprek met moeders Dominique en Asia.

Mektouba El Bannouhi, sociaal werker bij R-newt, een organisatie die gezinnen ondersteunt en ook partner van de Community School, heeft een brugfunctie tussen ouders en school. R-newt organiseert, samen met de GGD, de Meet & Play-bijeenkomsten, die inmiddels ook worden aangeboden in andere Tilburgse wijken. ‘Als je het hebt over een kansrijke start voor kinderen, moet je de ouders niet vergeten. Aan het einde van de schooldag gaan de kinderen weer naar huis, daar brengen ze het grootste deel van hun tijd door. Dus kijken we ook naar wat de ouders nodig hebben.’ 

De oudste zoon van de Ethiopische Asia zat al op school, toen El Bannouhi haar daar aansprak over haar jongste kind: wil die niet eens mee naar een Meet & Play-bijeenkomst? ‘Ik wilde graag andere ouders leren kennen,’ vertelt Asia. ‘In mijn buurt is er weinig contact.’ Hoewel haar jongste inmiddels 3,5 jaar is en in de peuter- en kleutergroep zit, komt ze voor de gezelligheid nog steeds naar de bijeenkomsten. Ook kookt ze als vrijwilliger soep op de verlengde schooldagen.

Ouders vormen de basis van de Community School. ‘Door hen op alle mogelijke manieren te betrekken, bereiken we veel meer kinderen,’ zegt Saskia Brock van Humankind Kinderopvang, een van de partners van de school. In deze wijk brengt dat een heel eigen benadering met zich mee, vertelt ze. Onze leidsters zijn geïnstrueerd om een moeder niet weg te sturen met een formulier, maar het samen in te vullen. Als geld een probleem is, helpt de afdeling planning van Humankind mee zodat de juiste instanties benaderd worden. ‘Dankzij de samenwerkingsverbanden kunnen gezinnen vanuit alle hoeken gesteund worden,’ zegt Brock. ‘We kijken altijd hoe we dat kind toch kunnen plaatsen. Soms staat de gemeente garant voor een plek. In ruil kan een ouder misschien vrijwilligerswerk doen op school.’

Wanneer de leidsters met de groep in de speeltuin zijn en een onbekende moeder en kind zien, vragen ze haar: heb je al eens gedacht aan peuteropvang? Brock: ‘Laatst sprak onze collega Mektouba van sociaal werk een passerende moeder met kind aan die geen onderdak en geen verblijfsvergunning had. Zij wordt nu geholpen en haar kind is inmiddels op de peuteropvang geplaatst.’

In deze wijk hebben veel gezinnen te maken met problemen zoals armoede, slecht wonen, eenzaamheid en werkloosheid, blijkt al jaren uit wijkanalyses. Schooldirecteur Jopie de Bruin kreeg buikpijn van al die kinderen die met een achterstand de school binnenkomen en deze ondanks bikkelhard werken niet meer inhalen. Maar ook van leerkrachten die zich met allerlei dingen moeten bezighouden die eigenlijk niets met school te maken hebben. Van kinderen die op hun 4e de klas in komen zonder ooit met andere kinderen gespeeld te hebben. Veel kinderen hebben, kortom, een achterstand aan ervaringen.

Dat was voor De Bruin reden om bijna vier jaar geleden de Jeanne d’Arc School om te vormen tot een Community School. Samen met kernpartners sociaal werk, kinderopvang, de gemeente, de GGD, de bibliotheek en, vooral, de ouders uit de buurt. De school onderscheidt zich onder andere met de Meet & Play-bijeenkomsten voor de allerkleinsten, een gemengde peuter- en kleutergroep en een verlengde schooldag.

Eindelijk gaat de deur naar de peuterspeelzaal open. Zo snel ze kunnen, dribbelen de kinderen van 1,5 naar de speelplek waar ze hun zinnen op hebben gezet. De wat oudere peuters uit de peutergroep rennen precies de andere kant op: naar de klimrekken. Dit is Meet & Play, een wekelijkse bijeenkomst in de Jeanne d’Arc School in Tilburg-West. Kinderen tussen 0 en 2 jaar spelen, hun moeders staan al thee- en koffiedrinkend te praten met vrijwilligers, pedagogisch medewerkers en sociaal werkers.  

De Meet & Play-bijeenkomsten moeten de drempel naar de peuterklas verlagen. Hier kunnen kinderen er alvast aan snuffelen, terwijl ouders elkaar ontmoeten en opvoedtips uitwisselen. Bij de peutergroep kunnen kinderen vanaf 2 jaar opvang krijgen. Sommigen hebben een indicatie voor de voor- en vroegschoolse educatie (VVE), een belangrijk middel om achterstanden bij jonge kinderen tegen te gaan. Toch maakt slechts 70 procent van de ouders in Tilburg-West die daar recht op hebben, er gebruik van. Landelijk schommelt dat percentage rond de 85 procent.

Voor alle schoolgaande kinderen is er op dinsdag een verlengde schooldag, met een programma voor mentale en fysieke gezondheid. Denk aan podcasts maken, wandklimmen, mindfulness of leren rekenen tijdens het ponyrijden. ‘Die extra activiteiten bleken na de corona-lockdowns extra belangrijk, want veel kinderen mochten in die periode niet naar buiten van hun ouders,’ vertelt De Bruin. ‘Met de verlengde schooldag pakken we ook meteen de ouders beet. Vrijwilligers maken soep voor ouders en kinderen in het kader van gezond eten. Ouders krijgen Nederlandse les of les over gezonde voeding.’

Het zijn vooral de moeders die meedoen aan alle activiteiten, bekent De Bruin. ‘We hebben veel traditionele gezinnen in de buurt. De vaders zetten alle zeilen bij om brood op de plank te krijgen, waardoor ze weinig tijd hebben voor school. Maar uit onderzoek blijkt dat het goed toerusten van de moeders een belangrijke pijler is voor gelijke kansen.’