‘Vluchtelingenkinderen kunnen een stuk onderwijs gemist hebben. De meesten zijn erg gemotiveerd om dat in te halen op een Nederlandse school, maar dat geldt niet voor allemaal. Als ze eenmaal tot leren komen, is het een bevredigende investering. 

Kinderen die niet lekker in hun vel zitten door de omstandigheden thuis, laten óf opvallend teruggetrokken gedrag zien óf juist externaliserend gedrag. Een kind kan ook plotseling weer gaan bedplassen, nachtmerries hebben of vaak verdrietig zijn. Deze kinderen komen vaak niet opdagen in de klas of bij online lessen. 

Deze kinderen voelen zich niet veilig, hebben last van ongewilde herinneringen en daardoor een beperkter vermogen tot leren en concentreren. Het aanhouden van vriendschappen kan ook lastig zijn, wat vervolgens weer slecht is voor het zelfvertrouwen. 

Het is essentieel dat docenten altijd contact houden met de ouders. Daarnaast werkt laagdrempelig contact het beste voor de kinderen. Met een oma, een buurvrouw, een moeder van een vriendje of de mentor op school. Wie staan er om het kind heen? Wie zijn betrokken? Met wie hebben ze een goed contact? Als deze mensen niet voldoende tot steun kunnen zijn, kunnen zij doorverwijzen naar het CJG of GGZ Jeugd, afhankelijk van hoe het in de betreffende gemeente is georganiseerd.’

‘Nederland is veilig, en er is vrijheid van meningsuiting. Maar er zijn ook veel uitdagingen waar vluchtelingenkinderen mee te maken krijgen. Ze worden niet door iedereen positief bejegend, er is uitsluiting. Dat kan spanningen opleveren voor deze kinderen.  

Ook binnen het gezin kan een kind te maken krijgen met stress. Doordat de moeder ontzettend nerveus is over haar inburgeringsexamen, bijvoorbeeld. Of wanneer een ouder bang is dat als het kind corona krijgt, het terug moet naar het land van herkomst. Er zijn ouders met financiële problemen en met een posttraumatische stressstoornis. Er kan onzekerheid zijn over de nationaliteit, over documenten of over familieleden die zijn achtergebleven in het land van herkomst. De gevolgen: slechte nachten, korte lontjes, verhoogde prikkelbaarheid bij de ouders. 

De kans op verwaarlozing (“Ga maar met een zak chips op de bank zitten”) en mishandeling is groter in deze gezinnen, helemaal als ze uit een oorlogsgebied gevlucht zijn. Zo was er een vader die gemarteld is en in Nederland nog steeds in de nadagen van die oorlog leefde. Dat had invloed op hoe hij zijn kinderen heeft grootgebracht. Het is heftig voor hem om zich te realiseren dat iemand hem dit heeft aangedaan. Als je zo beschadigd bent, moet je diep kunnen ademhalen om je gezinsleden niet mee te nemen in het trauma.’

‘Als een vluchtelingenkind in Nederland arriveert, heeft het vaak goede hoop op een mooie toekomst. Eenmaal in Nederland komen zijn verwachtingen niet altijd uit. Hoe langer de asielprocedure duurt, hoe meer verhuizingen een kind meemaakt. Het wisselt dan vaak van school en durft niet steeds opnieuw vriendschappen aan te gaan. 

Kinderen die het goed hebben in een azc, en vervolgens verhuizen naar een huis, moeten opnieuw het wiel uitvinden. Soms is er ook teleurstelling omdat ze aan de rand van een stad terechtkomen, waar ze weinig mogelijkheden hebben om in contact te komen met Nederlandstalige kinderen. 

Al die verplaatsingen en het steeds moeten aanpassen vergt veel van het uithoudingsvermogen van het kind. En ook moed, om niet gedesillusioneerd te raken en toch gemotiveerd te blijven om een nieuw bestaan op te bouwen waardoor het mee kan doen.’