Augeo magazine - Over veilig opgroeien

OVERZICHT

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

PROFESSIONAL

AAN HET WOORD

In het laagdrempelig signaleren van problemen kan een conciërge - de ogen en oren van de school - een belangrijke rol spelen. Het gaat Arno Borgman, die dagelijks een praatje maakt met de leerlingen, gemakkelijk af. ‘Als er iets is, gaan we even apart zitten. En zonodig stappen we samen naar de vertrouwenspersoon.’

Arno Borgman is al veertien jaar facilitair medewerker oftewel conciërge op een school in Almere. Zijn werk bestaat uit beveiliging, bevoorrading en ‘eigenlijk alles wat nodig is zodat leraren en leerlingen hun werk goed kunnen doen’.

Welke rol kan een conciërge spelen bij het signaleren van kindermishandeling?

‘Leerlingen komen naar je toe als ze je vertrouwen. Wanneer iemand vreemd gedrag vertoont en ik weet dat er iets niet goed zit, ga ik even met hem of haar apart zitten - in de aula bijvoorbeeld. Ik laat ze altijd eerst helemaal uitpraten.

Als er sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling, zeg ik: “Joh, we hebben een vertrouwenspersoon die dit in goede banen kan leiden. Zij weet precies wat we nu het beste kunnen doen.” Meestal ben ik ook bij het eerste gesprek, dat breekt het ijs. Maar het is voor veel leerlingen moeilijk om te praten.’

Want het kan als verraad voelen om te vertellen over problemen thuis?

‘Ja, soms draaien ze om de hete brij heen. “Vertel nou wat je mij net vertelde”, zeg ik dan.’

U houdt zich bezig met facilitaire én emotionele zaken, een bijzondere combinatie.

‘Ik ben eigenlijk een derde opvoeder. Ik zeg leerlingen dat ze hun rotzooi moeten opruimen, wat ze thuis natuurlijk ook steeds horen. Maar ik ben er ook voor ze. In de pauzes loop ik rond in de aula en op het schoolplein.

’s Ochtends ben ik in de buurt van de ingang om de boel in de gaten te houden. Als ik zie dat er iets met iemand is, ga ik naar die leerling toe en vraag of alles goed gaat. Daardoor weten ze dat ze gemakkelijk bij me terecht kunnen.’

Wat zijn uw dilemma’s?

‘Soms wil een leerling alleen mij in vertrouwen nemen. Maar uiteindelijk is dat niet mijn taak - ik ben er ook niet voor opgeleid; daar hebben we de vertrouwenspersoon voor. In alle jaren dat ik hier werk, is het me altijd gelukt om leerlingen daarvan te overtuigen.

Als een leerling zich niet prettig voelt, kan hij mij alsnog bij zo’n gesprek vragen. Verder moet je als luisterend oor opletten dat leerlingen je geen hak zetten. Maar in 90 procent van de gevallen heb ik te maken met een noodkreet.’

Wat zijn herkenbare signalen?

‘Iemand die ineens heel ander gedrag laat zien. Bijvoorbeeld een rustige leerling die plots op de voorgrond treedt en veel praatjes krijgt. Of een leerling die plotseling de confrontatie met andere leerlingen gaan opzoeken. Anderen keren zich meer naar binnen en gaan een beetje apart zitten.

Wanneer ik zoiets opmerk, vraag ik een leerling terloops of alles goed gaat. Is het antwoord nee, dan houd ik hem of haar extra in de gaten. Timing is belangrijk. Iemand in een groep aanspreken werkt niet. Het moet een-op-een, of als diegene samen met een goede vriend of vriendin is.’

Wat is de rolverdeling tussen zorgcoördinator, mentoren en u?

‘De zorgcoördinator, tevens de vertrouwenspersoon, zit bij ons in het gebouw. Zij kent de juiste instanties. Ik ben min of meer de spil tussen leerlingen en het schoolsysteem. Ook mentoren signaleren natuurlijk problemen. Het is vooral een kwestie van affiniteit.

Sommige docenten hebben er veel gevoel voor en zeggen precies het goede op het juiste moment, anderen hebben dat minder. In dat geval komt een leerling misschien naar mij toe. Leerlingen hebben zo bij iedere docent en medewerker een kans om hun verhaal te doen.’

Wat kunt u andere conciërges meegeven die worstelen met dit onderwerp?

‘Dat je best op je intuïtie mag afgaan. Als conciërge moet je het gedrag van leerlingen een beetje aanvoelen. Gebruik je zintuigen: let op lichaamshouding, taalgebruik en gemoedstoestand. Blijf rondlopen en luister naar de verhalen.

Dat is voor mij ook de reden geweest om voor deze baan te kiezen. Als korfbalcoach merkte ik dat pubers en met name de types die overal tegenaan trappen, echt wat van me aannamen. In driekwart van de gevallen zíe je het gewoon aan ze, als ze met bagage rondlopen.’

Wat kunnen trainingen bijdragen aan het signaleren van kindermishandeling in uw beroepsgroep?

‘Het is goed om van collega’s te weten hoe zij met dit soort zaken omgaan. Ik vind het bovendien belangrijk om te horen en te zien wat er speelt in de maatschappij; zo kan ik mijn vak beter uitoefenen.’

Meer leren

Als zorgcoördinator, mentor en/of docent speel je een belangrijke rol in het leven van kinderen. Je ziet en begeleidt hen immers bijna dagelijks.

Je weet wanneer het wel, maar vooral ook niet goed met ze gaat. Omdat er thuis bijvoorbeeld ingrijpende gebeurtenissen plaatsvinden, zoals een scheiding of een ouder die ernstig ziek is.

Of je vangt signalen op die je doen vermoeden dat een kind zélf thuis niet veilig is.

Met behulp van de geaccrediteerde online cursussen van Augeo academy leer je hoe je zorgelijke opvoedsituaties bij kinderen kunt herkennen, hoe je kinderen kunt ondersteunen en hoe je kunt werken volgens een meldcode.

Ons aanbod voor het voorgezet onderwijs omvat diverse cursussen. Er zijn cursussen op maat voor zorgcoördinatoren/aandachtfunctionarissen, docenten/mentoren, schoolleiders/bestuurders en conciërges. Kijk op: www.augeoacademy.nl/vo