Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Augeo magazine is hét online tijdschrift over veilig opgroeien. Via opiniërende bijdragen, ervaringsverhalen, interviews en columns stimuleren we de discussie over en maatschappelijke betrokkenheid bij kindermishandeling. Uitgever: Augeo.

Augeo Actueel - Praten met kinderen

In juni 2013 bood de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) aan alle Nederlandse ziekenhuizen de ‘Veldnorm kindermishandeling en huiselijk geweld’ aan met het verzoek om deze norm te implementeren en te verspreiden.

De veldnorm beschrijft de specifieke randvoorwaarden waar ieder ziekenhuis aan moet voldoen om kindermishandeling en huiselijk geweld adequaat te signaleren en aan te pakken. De veldnorm vormt het kader om ziekenhuisbreed aan de Wet Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling te voldoen.

Multidisciplinair team

In de Veldnorm is vastgelegd dat de Raad van Bestuur van ieder ziekenhuis onder meer moet zorgen voor het opstellen van beleid (conform de Wet Meldcode), het invoeren van een registratiesysteem, en het instellen en faciliteren van een ziekenhuisbreed multidisciplinair team kindermishandeling en huiselijk geweld.

Dit team bestaat minimaal uit:

een coördinator;
aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld;
kinderarts;
medisch specialist (expertise op diagnostiek kindermishandeling);
verpleegkundige; SEH-arts;
SEH-verpleegkundige;
maatschappelijk werker;
vertrouwensarts AMK;

Indien gewenst wordt het multidisciplinaire team aangevuld met andere relevante disciplines.

Het multidisciplinaire team heeft de volgende taken:

ervoor zorgen dat alle betrokken professionals gebruikmaken van screeningsformulieren/signaleringsinstrumenten en risiciotaxatie-instrumenten.
deskundigheidsbevordering van medewerkers;
het bieden van inhoudelijke expertise en ondersteuning;
het structureel overleg met het AMK/SHG, huisartsenposten en andere betrokken ketenpartners in de regio regelen;
casuïstiek bespreken ter evaluatie en aanscherping van beleid en uitvoering.

Vijf partijen schreven mee aan de veldnorm:

de Nederlandse Vereniging voor SEH-artsen;
de Nederlandse Vereniging voor SEH-verpleegkundigen;
de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde (inclusief de sectie traumatologie en de sectie kinderchirurgie);
de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde en de Vereniging voor Vertrouwensartsen inzake Kindermishandeling.
het ministerie van VWS en de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) ondersteunden het traject.

Wilt u meer weten?

Download dan hier de volledige Veldnorm.

De Veldnorm kindermishandeling en huiselijk geweld

voor ziekenhuizen

De meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld bevat een zogeheten verplichte Kindcheck. De Kindcheck geldt voor iedereen die vanuit zijn werk onder de Wet verplichte meldcode valt en richt zich in het bijzonder op de professionals die contacten hebben met volwassen cliënten en patiënten.

De Kindcheck is aan de orde in alle gevallen waarin de professional meent dat door de medische situatie of door andere omstandigheden waarin zijn volwassen cliënt verkeert, een risico bestaat op ernstige schade voor kinderen waar hij/zij zorg voor draagt.

Daarnaast geldt de Kindcheck ook voor professionals die zich zorgen maken op basis van oudersignalen terwijl er geen kindsignalen zijn (bijvoorbeeld binnen de kinderopvang en het onderwijs).

Wat houdt de Kindcheck in?

Wanneer de professional vindt dat er een risico is op ernstige schade voor de kinderen waar de cliënt/patiënt zorg voor draagt, dan onderzoekt hij in een gesprek met de cliënt/patiënt of er kinderen bij de cliënt/patiënt wonen en wie er voor hen zorgen. Op basis van deze informatie beslist hij of hij verder actie moet ondernemen door de stappen van de meldcode te zetten.

Wanneer inzetten?

De Kindcheck is verplicht zodra je je zorgen maakt om eventuele minderjarige kinderen vanwege de problematische situatie van een volwassene. Je vindt dat de kinderen hierdoor mogelijk onveilig zijn.

Voorbeelden van zorgelijke situaties zijn bijvoorbeeld een ernstige (chronische) depressie, verslaving, ernstige overbelasting, (dreiging van) geweld in huis, emotionele instabiliteit, (vermoeden van) verstandelijke beperking en crisissituaties.

Meer informatie

Kijk voor meer informatie over de Kindcheck op www.Kindcheck.nl .

De Kindcheck: voor wie en waarom?

Stappenplan Kindcheck: hoe voor je de Kindcheck uit?

Stand van zaken per 1 januari 2014

Jarenlang is er gewerkt en gesproken over de NODO (Nader Onderzoek Doodsoorzaak Minderjarige)-procedure: een procedure gericht op het vaststellen van de doodsoorzaak bij onverklaard en onverwacht natuurlijk overlijden van kinderen. Naar aanleiding van een pilot van 15 maanden, waaruit bleek dat de procedure niet voldoende werkt als vangnet voor niet-onderkende kindermishandeling, is besloten om de procedure vanaf 1 januari 2014 op te schorten. De meldplicht voor artsen bij overlijden van minderjarigen blijft wel onverkort van kracht.

Doel NODO-procedure

De NODO-procedure was bedoeld om nader onderzoek te verrichten naar de doodsoorzaak bij overleden kinderen, waarbij géén aanwijzingen zijn voor een niet-natuurlijke dood, maar waarbij geen duidelijkheid bestaat over de doodsoorzaak of waarbij het overlijden onverklaard en onverwacht is. Met de procedure zouden wellicht niet-onderkende gevallen van fatale kindermishandeling gevonden kunnen worden, maar ook genetische afwijkingen of niet-onderkende ziektebeelden vastgesteld kunnen worden.

Pilot

Vanaf 1 oktober 2012 t/m 31 december 2013 werd de NODO-procedure als pilot ingevoerd. De NODO-procedure bestond uit het verzamelen van informatie (bijvoorbeeld bij de ouders of op de plek van overlijden), het verrichten van een schouw, afname van lichaamsmateriaal en indien nodig een obductie.

Uit de evaluatie van de NODO-pilot is gebleken dat deze procedure in ieder geval tijdens deze eerste 15 maanden niet voldoende gewerkt heeft als vangnet voor niet-onderkende kindermishandeling. Er werd via de NODO geen enkel geval van mishandeling of verwaarlozing door ouders/verzorgers geïdentificeerd. Het zou kunnen zijn dat fatale gevallen van kindermishandeling buiten de NODO-scope zijn gebleven omdat de meldingsgraad veel te laag is gebleken. Wettelijk gezien zou ieder overleden kind door de behandelend arts gemeld moeten worden bij de forensisch arts (gemeentelijk lijkschouwer). Dit blijkt in de praktijk slechts bij de helft van de overleden kinderen te gebeuren. Hiermee wordt dus in veel gevallen niet voldaan aan de wettelijke meldplicht.

Medisch-inhoudelijk succesvol

Wat betreft de medisch-inhoudelijke doelstelling is de NODO-procedure wel een succes gebleken. In 50% van de gevallen werd een doodsoorzaak gevonden en in nog eens 25% van de gevallen een vermoedelijke oorzaak. Duidelijkheid over de doodsoorzaak van een kind bleek voor ouders zeer waardevol in het rouwproces. Daarnaast werden in veel gevallen erfelijke afwijkingen gevonden waarvoor aanvullend onderzoek bij familieleden van het overleden kind in gang gezet werd.

Meldplicht blijft van kracht

De NODO-procedure is vanaf 1 januari 2014 opgeschort, maar de meldplicht voor artsen bij overlijden van minderjarigen blijft onverkort van kracht. Alle kinderen die doodgeboren worden na een zwangerschapstermijn van 24 weken, of overlijden voor de achttiende verjaardag (inclusief perinatale sterfte), moeten gemeld worden aan de gemeentelijk lijkschouwer (forensisch arts). Artsenorganisaties en GGD Nederland betreuren het stopzetten van de NODO-procedure. Hoewel men het erover eens is dat de uitvoering anders moet, is iedereen ervan overtuigd dat de inhoudelijke procedure waardevol is en doorgang moet vinden.

Wat te doen per 1 januari 2014

De NVK adviseert tot nader order om vanaf 1 januari 2014 in overleg met de gemeentelijk lijkschouwer (forensisch arts) in geval van een mogelijke NODO casus (onverwacht en onverklaard overlijden) contact op te nemen met de NODO centra die tot 1/1/2014 dienst deden:

NODO centrum UMCU (088-7555555, vraag naar dienstdoende kinderartsen kindermishandeling, 24/7 bereikbaar) of
NODO centrum AMC/VUMC (020-444 4444, vraag naar Hans van Goudoever).

Meer weten

Meer informatie over de NODO-procedure vindt u in het NODO-dossier op de website van de NVK . Lees hier
het volledige NODO-evaluatieonderzoek.

NODO-procedure opgeschort

Het Medisch handboek kindermishandeling biedt een grondig overzicht van alle vormen van kindermishandeling, variërend van lichamelijke mishandeling, seksueel misbruik, verwaarlozing, tot een nagebootste stoornis. In het boek staat de specifieke rol van de arts centraal, bij het eerste vermoeden van kindermishandeling, het stellen van de diagnose, het spreken met de ouders en het opstellen van een behandelplan.

Onmisbare bron

Kinderartsen van het Academische Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam, het Universitair Medische Centrum Utrecht (UMCU) en het Sint Antonius Ziekenhuis in Utrecht namen het initiatief voor het boek. Zij betrokken externe deskundigen op het gebied van kindermishandeling bij de totstandkoming. De 51 auteurs van dit handboek werken in zeer verschillende domeinen en komen vanuit alle benodigde disciplines. Dat maakt dit handboek uitzonderlijk voor Nederland en een onmisbare bron van kennis voor elke arts. Het Medisch handboek kindermishandeling is bestemd voor de (basis)arts, huisarts, kinderarts, jeugdarts en SEH-arts.

Over het boek

“Kindermishandeling is een complex probleem met enorme consequenties voor kinderen, hun toekomst en die van hun gezin. Artsen worstelen ermee vanaf het moment dat ze in de spreekkamer kindermishandeling vermoeden. Dit medisch handboek is een overzichtelijk, op de Nederlandse praktijk gericht boek waarin alle noodzakelijke kennis is samengebracht. Het zal een belangrijke bijdrage leveren aan een betere benadering van dit medisch-maatschappelijk dilemma.”

(Prof.dr. H.S.A. Heymans, emeritus hoogleraar kindergeneeskunde AMC)

“Eindelijk! Een handboek waarin praktisch beschreven staat hoe kindermishandeling herkend en aangepakt kan worden. Deze expertise is nodig voor een adequate toepassing van de KNMG-meldcode Kindermishandeling en huiselijk geweld. Het zal van pas komen in de praktijk van elke arts.”

(Prof.dr. R.J. van der Gaag, kinder- en jeugdpsychiater, voorzitter KNMG)

Meer informatie

Auteurs: Dr. E.M. van de Putte, Drs. I.M.A. Lukkassen, Drs. I.M.B. Russel, Drs. A.H. Teeuw

Titel: Medisch handboek kindermishandeling

Uitgever: Bohn Stafleu van Loghum, 2013.

ISBN: 9789031391844

548 pagina´s

Prijs: € 89,00

Online te bestellen via onder meer BSL Shop

Medisch handboek kindermishandeling

STUK verenigt jongeren die op één of andere manier verwaarlozing, seksueel misbruik en huiselijk geweld hebben meegemaakt. STUK maakt forumtheater, filmpjes en geeft workshops. STUK bestaat alleen wanneer jongeren met plannen komen en die door hen worden uitgevoerd in samenwerking met anderen. Per project zijn één of meerdere jongeren betrokken. Zij bepalen het onderwerp en de vorm waarin er uiteindelijk over wordt gesproken. Daardoor bestaat STUK uit een steeds wisselende groep jongeren in Nederland en Vlaanderen.

Weerstanden overwinnen

In 2009 interviewden jongeren van STUK diverse deelnemers aan het congres “Kindermishandeling aanpakken is weerstanden overwinnen” dat door het Emma-Kinderziekenhuis samen met het AMK/Bureau Jeugdzorg Amsterdam en Augeo Foundation werd georganiseerd.

Veel mensen hebben weerstanden om om te gaan met (een vermoeden) van kindermishandeling. Het is belangrijk dat professionals hun eigen weerstanden kennen. In de filmpjes van STUK wordt aan diverse mensen kort gevraagd welke weerstanden zij hebben. Zes filmpjes zijn te zien op www.stukonline.com . Het Emma-Kinderziekenhuis heeft er een dubbel-dvd van gemaakt.

Oefen zelf

Op de website van STUK staat ook een oefening om je weerstanden te herkennen.

Video's STUK: leer je weerstand herkennen

Isala heeft recent een korte film gemaakt om de bewustwording en de verantwoordelijkheid rondom huiselijk geweld en kindermishandeling te vergroten. Maaike Brunekreef is aandachtsfunctionaris Kindermishandeling en huiselijk geweld bij Isala en nam het initiatief voor de film:

Maaike: "In de film komt een zeer herkenbaar dilemma bij hulpverleners naar voren: handelingsverlegenheid rondom huiselijk geweld en kindermishandeling. We wilden dit dilemma in beeld brengen en de professional ook op emotionele wijze raken om - ondanks de eigen onzekerheid - toch de moedige eerste stap te nemen en te doen wat nodig is.

De video is prima bruikbaar als opener voorafgaand aan scholing en training over handelen bij vermoedens van huiselijk geweld en kindermishandeling.'

De video kun je bekijken via Vimeo: http://vimeo.com/98409573

Film van Isala: bewustwording vergroten

Met de cursussen van Augeo Academy The Next Page leer je hoe je kindermishandeling kunt signaleren en aanpakken. Het aanbod van cursussen is divers. Klik op de sector waarin je werkzaam bent voor een compleet overzicht van de cursussen die aansluiten bij jouw werk.

De cursussen zijn ontwikkeld in samenwerking met organisaties en experts uit het werkveld. De meeste cursussen zijn geaccrediteerd.

•Ziekenhuismedewerkers

•Jeugdgezondheidszorg

•Verpleeg- en verzorgingshuizen

• Geestelijke gezondheidszorg