Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Bij kindermishandeling hebben we te maken met een grote groep ‘frequent flyers’: ouders en kinderen die, zij het op verschillende plekken, terugkeren in het zorgsysteem omdat er opnieuw zorgen zijn over geweld of verwaarlozing.

In eerdere columns verbaasde ik mij erover dat er geen cijfers te vinden zijn over het aantal hermeldingen bij AMK’s en SHG’s. De jaarcijfers van onder meer het AMK, geven bovendien geen inzicht in het feit of de bijna 20.000 onderzochte kinderen na verloop van tijd in veiligere gezinnen leven of niet.

Problemen bij ouders

Bij het samenstellen van de rubriek met wetenschappelijk onderzoek, viel mijn oog op recidivecijfers. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut, blijkt dat zo’n 40% van de AMK-meldingen in Den Haag hermeldingen zijn op basis van een nieuw geweldsincident. De kans op een hermelding is groter in gezinnen waarvan de ouders verslaafd zijn, psychische problemen hebben of licht verstandelijk gehandicapt zijn, aldus de onderzoekers.

In een ander artikel lezen we dat 40% van de gezinnen, waarvan de kinderen met ernstig hoofdletsel onderzocht werden door het Nederlands Forensisch Instituut, al bekend waren bij kinderbeschermingsinstanties.

In het AMC werden ouders gescreend die met hun kind op de SEH kwamen. In meer dan de helft van de gevallen werd mishandeling vastgesteld bij kinderen die al eerder slachtoffer waren van geweld.

Escalatie

Met eenzelfde soort procedure bij de Haagse spoedeisende hulpposten, bleek dat bijna 30% van de gezinnen bekend was vanwege geweldsproblemen, maar dat hulpverleners vaak niet wisten dat problemen in het gezin escaleerden en ouders op de spoedeisende hulp terecht kwamen.

Wellicht kan de manier waarop vliegmaatschappijen hun frequent flyers belonen met privileges ons inspireren? Hoe vaker je vliegt: hoe hoger je status. Je krijgt voorrang bij het inchecken, meer keuzemogelijkheden, kunt upgraden en hebt toegang tot speciale lounges en aanbiedingen. Daarnaast krijg je regelmatig informatie over producten en bestemmingen.

Veiligheidsplan

Als je in deze lijn doorfantaseert, zou het nieuwe AMHK bij eerste geweldsmeldingen in een gezin kunnen screenen of er verhoogde risico’s zijn op hermeldingen. Zo’n gezin krijgt een ‘frequent-flyerpas’ in de vorm van een veiligheidsplan.

Daarmee hebben alle gezinsleden de komende jaren versneld toegang tot hulp, extra mogelijkheden zelf te kiezen met welke hulpverlener zij een match ervaren en de veiligheid in huis bespreken.

Ook krijgen ze als 'frequent flyer'proactief, informatie op maat over preventieve cursussen of andere hulpproducten die beschikbaar komen in hun omgeving. En gezinsleden kunnen, ook bij kleinere problemen, versneld upgraden naar intensievere zorg.

Resultaten

Oftewel: het hulpverleningscircuit reageert niet meer reactief en episodisch op (achtereenvolgende) geweldsincidenten of verwaarlozing, maar biedt haar potentiële ‘frequent flyers’ een veiligheidsplan met daaraan gekoppeld een klantvriendelijk, doorlopend zorgmodel.

Met als resultaat dat (de veiligheid van) kinderen continu in beeld is, in plaats van fragmentarisch en op basis van zich herhalende ernstige incidenten.

Sturingsmogelijkheden

In de huidige praktijk zien we dat gemeenten in hun regiovisie vaak wel tot doel hebben recidive te voorkomen, maar dit voornemen strandt vervolgens bij een gebrek aan cijfers en sturingsmogelijkheden.

Politie, hulpverleners en welzijnswerkers registreren de (dreigende) geweldsincidenten die zij binnen gezinnen waarnemen niet, of niet op dezelfde manier. Laat staan dat waarnemingen van (dreigend) gezinsgeweld op één centraal punt binnenkomen, zodat recidive meetbaar wordt.

Kansen

De transitie biedt naar mijn smaak veel mogelijkheden om de zorg aan gezinnen, waar sprake is van terugkerend geweld, beter en meer in samenhang aan te bieden.

Dat is allereerst van groot belang voor de klanten zelf; de ‘frequent flyers’. Het is ook van belang voor al die signalerende professionals, die zich inspannen met nieuwe werkwijzen en trainingen, en vervolgens regelmatig kinderen signaleren die eigenlijk al bekend zijn bij instanties.

Mariëlle Dekker

Hoofdredacteur Tijdschrift Kindermishandeling