Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Bij verwaarlozing denk je meestal eerst aan kinderen die van alles tekort komen. En niet direct aan kinderen die van alles teveel krijgen. Toch zijn er kinderen die verwaarloosd worden doordat zij extreem verwend worden.

En dan gaat het niet om zo af en toe een beetje verwend worden. Maar om structurele en overmatige verwenning. De auteur van dit boek spreekt dan over ‘problematische verwenning’. Het ‘teveel’ blijkt dan ineens een ernstige tekortkoming.

Interesse en ongemak

Als ouder van twee kleine kinderen las ik dit boek met een mengsel van interesse en gevoelens van ongemak. Het vervelende is namelijk dat ik mijzelf als opvoeder (en met mij vrees ik velen) zo hier en daar wel tegenkwam. Want ja, een conflict met je kind uit de weg gaan omdat het nét even niet uitkomt..?

Een jengelende peuter zijn zin geven omdat je even niet ‘stomme mama’ wilt zijn..? Of omdat je geen zin hebt in de dreigende driftbui van je kind? Herkenbare situaties waarbij je als ouder keer op keer de keuze moet maken tussen gemakzucht (volgens mij een karaktertrek van verwenning) en de inspanning die het vereist om normen te stellen en grenzen te bewaken in het gedrag van je kind.

Oppositioneel gedrag

‘Het verwende kind syndroom’ brengt op een heldere en toegankelijke manier in kaart wat ‘problematische verwenning’ inhoudt en wat hiervan de gevolgen zijn voor een kind. Aan die gevolgen wordt uitvoerig aandacht besteed. Hierbij vond ik met name belangwekkend dat de symptomen van problematische verwenning eenvoudig verward kunnen worden met oppositioneel gedrag, ADHD of angst- en depressieklachten.

Opvallend is dat problematische verwenning geen typisch ‘welvaartsprobleem’ blijkt te zijn. Het komt in alle gelederen van onze maatschappij voor. Naast materiële verwenning betreft het ook pedagogische en affectieve verwenning. Bij al deze vormen is er sprake van grenzeloosheid van de kant van de ouders, waardoor de gezonde ontwikkeling van het kind in gevaar komt.

Gebrekkige morele ontwikkeling

Aan de hand van diverse casussen wordt duidelijk gemaakt hoe problematische verwenning kan leiden tot een gebrekkige morele ontwikkeling, een gering zelfvertrouwen, een negatief zelfbeeld en zelfs ernstige vormen van angst, depressiviteit of agressief gedrag van het kind.

Gelukkig biedt dit boek ook handvatten voor herkenning en aanpak van ‘problematische verwenning’. Voor ouders is een apart hoofdstuk gewijd aan opvoedingsstijlen waarin geen ruimte is voor problematische verwenning, gelardeerd met voorbeelden en concrete handelingsrichtlijnen.

Rol professionals

Het boek sluit af met een hoofdstuk over de rol van de leerkracht en andere professionals, met name gericht op onderkenning van ‘problematische verwenning’ als vorm van verwaarlozing, en hoe hiermee om te gaan in contact met ouders, kinderen, school en hulpverlening.

Ondanks de heldere uiteenzettingen vond ik de toonzetting van het boek hier en daar wat kort door de bocht. Zo worden sommige ouders weggezet als ‘onnozel in de opvoeding’. En stelt de auteur in zijn inleiding dat we momenteel ‘in een kind-georiënteerde maatschappij leven, waarvan we de vervelende gevolgen dagelijks ondervinden op school, in de supermarkt, op de camping en in restaurants’.

Kind-georiënteerde maatschappij

Hij doelt daarbij op ‘kinderen die zich het centrum van het universum wanen, geen frustratie aankunnen en voortdurend hun vermeende rechten opeisen’. Zelf vraag ik mij ten zeerste af in hoeverre onze Nederlandse samenleving momenteel kind-georiënteerd te noemen valt.

Al met al is ‘Het verwende kind syndroom’ een niet al te dik, handzaam boekje dat leest als een trein. En het helpt zeker om kinderen en jongeren te beschermen tegen de verwaarlozende effecten van verwenning. Niet alleen voor professionals die met kinderen werken, maar zeker ook voor ouders en grootouders is dit boek zeker het lezen waard.

Marjon Donkers

Willem de Jong

Het verwende kindsyndroom

Uitgeverij Pica www.pica.nl

ISBN: 9789077671689

Prijs: 17,50

Nee zeggen mag is het derde boekje uit een serie uitgaven die ontwikkeld is om jonge kinderen (2-5 jaar) voor te lichten over (de grenzen van) hun eigen lichaam en dat van anderen. De verworven kennis draagt bij aan het ontwikkelen van een positief lichaamsbeeld en vergroot de weerbaarheid van jonge kinderen.

Doel van dit boekje is om jonge kinderen te laten zien dat ze ‘nee’ mogen zeggen tegen ongewenste handelingen of aanrakingen. Door ze kennis te laten maken met de voorbeelden uit dit boekje, kunnen kinderen situaties beter herkennen. Ze mogen ‘nee’ zeggen, weglopen en het iemand vertellen. Het boekje sluit af met een opdracht. Het is een liedje op de melodie van ‘Altijd is Kortjakje ziek’: ‘Is er iets dat jij niet wil, zeg dan nee of geef een gil’.

Niet te zwaar

Het eerste boekje ‘In je blootje’ is erop gericht om kinderen te leren dat geslachtsdelen vanzelfsprekende delen van het lichaam zijn en een naam en functie hebben, net als hun oren, buik en handen. Het tweede boekje Dat is fijn leert jonge kinderen dat aanrakingen ‘fijn’ of ‘niet fijn’ kunnen zijn. Deze weerbaarheidsboekjes zijn prettig geschreven uitgaven waar kinderen wat aan hebben zonder dat het te zwaar wordt.

Edith Geurts

Melanie Meijer en

Iva Bicanic

Nee zeggen mag

Over grenzen aangeven

Uitgeverij SWP

ISBN: 978 90 8560 576 8

Prijs € 13,90

Kinderen uit het basisonderwijs hebben via treffende tekeningen tips gemaakt voor hun ruziënde ouders. Zoals deze: tot 10 tellen, geen ruzie maken waar de kinderen bij zijn, niet met dingen gooien en niet vloeken. De tekeningen zijn ontstaan na een les over ruzies thuis.

Dimence www.dimence.nl, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg in de regio Zwolle, Almelo, Zutphen, heeft deze tekeningen online gezet.

Dimence hoopt dat professionals die met kinderen werken, deze tekeningen gaan gebruiken als hulpmiddel om met ouders en kinderen in gesprek komen over geweld in het gezin. De tekeningen bekijken is zeker de moeite waard!

De muis Milan heeft een heerlijk huisje. Totdat het gaat stormen: zijn huisje breekt in drie stukken. Milan is heel verdrietig, maar mag een tijdje bij Egel wonen. Dan is het tijd een nieuw huisje te bouwen.

‘Het huisje van Milan’ is een (voor)lees-, kleur- en doeboek voor kinderen die getuige waren van geweld tussen hun ouders. De illustraties bij het verhaal zijn als kleurplaten bijgeleverd en met het bouwpakket kunnen kinderen Milan helpen zijn nieuwe huisje te maken.

Thuisgeweld

Het boek steekt hierdoor in op verschillende verwerkingsniveaus van kinderen: ze kunnen zich herkennen in het verhaal, geconcentreerd kleuren en vol fantasie meer greep op hun eigen leven krijgen door te bouwen.

Margo Riphagen maakte dit boek voor kinderen die (meestal met hun moeders) vanwege thuisgeweld naar de vrouwen- of maatschappelijke opvang gevlucht zijn. Maar het is zeker geschikt voor breder gebruik: alle jonge kinderen wiens ouders (gaan) scheiden kunnen herkenning en houvast vinden in het verhaal van Milan.

Edith Geurts

Het huisje van Milan

Speciaal voor kinderen

van gescheiden ouders.

Te bestellen bij Stichting

Blijf van m’n Lijf

Zuid-Holland Zuid

Telefoon: 078 - 61 41 451

Prijs: € 19,50

Zomaar en boek over niet zomaar een school. De uitgave Als leven en leren niet vanzelf gaan gaat over de Tobiasschool in Amsterdam. Een school - met de visie van Rudolf Steiner - voor speciaal basisonderwijs en vmbo.

In de ruim dertig korte hoofdstukken worden (oud)leerlingen, leraren en andere betrokkenen gevraagd naar hun ervaringen op deze school. De schrijfstijl is prettig waardoor je er snel doorheen schiet. Door al die hoofdstukken heen is de enorme betrokkenheid bij het kind te lezen. En helaas ook de schrijnende verhalen van kinderen die het moeilijk hebben thuis.

‘Het kind wordt opgemerkt’

Opleidingsmanager Frank Bronkhorst verwoordt het mooi in het boek: ‘Het kind staat bij ons centraal, ook als het zich probeert te onttrekken aan welke vorm van aandacht dan ook: het kind wordt door ons echt opgemerkt.’

Er wordt een sfeer op de Tobiasschool gecreëerd waardoor kinderen zich veilig voelen om over hun situatie thuis te vertellen. Gewoon in de klas. Zo ook Hendrik, waarvan zijn vader inmiddels dood is. ‘Als ik vroeger straf kreeg, dan zei mijn moeder tegen mijn vader: “Sla hem dan!” Mijn vader zei zachtjes tegen me: “Doe een pamper aan.” Dan hoorde mijn moeder de klappen wel, maar ik voelde niet zo veel.’

De juf complimenteert Hendrik: ‘Het is een aangrijpend verhaal dat je mooi verteld hebt.’ Hendrik lijkt opgelucht. Ik als lezer voel me een klein beetje in de kou gezet, want ik wil weten hoe het nu met Hendrik gaat en of hij nog thuis woont. Maar deze pretentie heeft het boek niet; het wil alleen maar een kijkje in de keuken geven van wat er tijdens de les gebeurt op de Tobiasschool of wat een leerling of docent (heeft) meemaakt.

‘De situatie thuis was onhoudbaar’

Want ook de zorgcoördinator komt met schrijnende verhalen over kindermishandeling en uithuisplaatsingen. Maar geeft ook meteen aan dat de leerlingen waar zij over praat geen afspiegeling zijn van de populatie op haar school. ‘Neem Samina. Zij kwam zich aanmelden voor onze eerste klas van het VMBO. Ze was met haar tante. Haar moeder bleek in Suriname te wonen. Toen ik vroeg naar haar vader zei ze: “Die mishandelt me.”’ Het werd al snel duidelijk dat de school een melding moesten doen. De situatie thuis was onhoudbaar en een aantal maanden later is Samira uit huis geplaatst.

Samira moest in de rechtszaal tegen haar vader getuigen en kwam in een loyaliteitsconflict. De zorgcoördinator: ‘Want ondanks alles hield ze wel van hem. Dan belde haar vader haar op, vlak voor de rechtszitting, en beloofde dat hij haar nooit meer zou slaan. Maar Samira ging niet door de knieën. Ze weigerde naar hem terug te gaan. Een meisje van 13 jaar!’

‘We hebben allemaal staan janken’

Uiteindelijk kwam Samira in een woongroep terecht, dreigde te ontsporen maar in de derde klas van het VMBO keerde het tij. Ze ging zich flink inzetten voor haar schoolwerk. De zorgcoördinator: ‘Toen zij de school succesvol kon afsluiten, hebben we allemaal staan janken. Wat een kanjer was die meid!’

Zomaar een boek dus over niet zomaar een school. Deze uitgave biedt veel meer dan alleen de stukken die ik eruit heb gelicht. Want ook het verhaal van Freddy de conciërge en leerling Lilian van 14 zijn zeker de moeite waard om gelezen te worden.

Marieke Rijsbergen

Marcel Seelen

Als leven en leren niet vanzelf gaan

Uitgeverij Pentagon / Amsterdam www.uitgeverijpentagon.nl

ISBN: 978-90-72052-98-8

Prijs € 18,-

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was een van de eerste ministeries ooit die een app ontwikkelde. En wel over de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Een voor Androidgebruikers en een voor Apple-addicts. Daarin is heel overzichtelijk te zien uit welke 5 stappen de meldcode bestaat en wat je dan moet doen.

De app is heel praktisch, maar verwacht geen uitgebreide en heel gedocumenteerde informatie. Of zoals in een recensie te lezen is: ‘Tuurlijk, het gehele document is veel uitgebreider. Maar deze app kan je net even het duwtje in de rug geven om de juiste stappen te doorlopen.’

Wij zeggen: downloaden! Altijd prettig om snel en praktisch de 5 stappen van de meldcode bij de hand te hebben.

Dit is het adres voor Androidgebruikers .

En dit is het adres voor iPhonehouders .

Leerkrachten die recent scholing hebben gevolgd in het herkennen van kindermishandeling en het werken volgens een meldcode, ondernemen sneller en vaker de goede acties als zij zich zorgen maken over een kind. Ook communiceren zij beter met ouders en kinderen over opvoedzorgen. Dar blijkt uit recent onderzoek.

Online scholing

De effectiviteit van scholing motiveert de goede doelen organisaties, Augeo Foundation en Stichting Kinderpostzegels, om te zorgen dat álle leerkrachten de kans krijgen zich te scholen. Het mes snijdt aan twee kanten: leekrachten kunnen kinderen nog beter ondersteunen én de school waar jij werkt, voldoet aan de scholingseisen die de nieuwe Wet Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling stelt.

Deze wet gaat per per 1 juli 2013 in en worden onderwijsprofessionals verplicht om bij vermoedens van kindermishandeling met een meldcode te werken. De Onderwijsinspectie gaat hier op toezien.

Aanbod The Next Page

Augeo Foundation en Stichting Kinderpostzegels hebben 2 scholingspakketten ontwikkeld. The Next Page heeft het online Meldcodepakket ontwikkeld. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de beroepsgroepen en brancheorganisaties zoals de Landelijke Beroepsgroep voor Begeleiders in het Onderwijs (LBBO) en het Landelijk Expertise Centrum Speciaal Onderwijs (LECSO).

Binnen 2 uur leer je als leerkracht online wat de signalen van kindermishandeling zijn en hoe jij je zorgen over opvoedsituaties kan onderbouwen. En hoe je je zorgen kan bespreken met een collega, zoals de intern begeleider. Met videocasuïstiek oefen je praktijksituaties.

Voor intern begeleiders en schooldirecties biedt The Next Page een online cursusaanbod op maat. Zo leert iedereen precies dat wat hij of zij nodig heeft. En iedereen kan leren op het moment dat het hen uitkomt: de cursuslicenties zijn dit schooljaar geldig én gedurende het hele schooljaar 2013-2014.

Op deze manier voldoet jouw school aan de norm van de wet Meldcodepakket om de kennis en kunde van medewerkers op peil te brengen én te houden. Het online Meldcodepakket kost voor een school tot 24 medewerkers tijdelijk slechts € 250,-. Deze korting wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Augeo Foundation. Voor meteen inschrijven klik hier .

Aanbod Safe You Safe Me

Het Safe You Safe Me Meldcode+ pakket van VeilgheidNL gaat een stap verder. Naast bovengenoemde online cursussen van The Next Page, komt er op school een gecertificeerde begeleider langs om jouw school persoonlijk advies te geven over de invoering van de Wet Meldcode. Daarnaast ontvangt de school handige checklists en hulpmiddelen om de meldcode levend te houden binnen de school.

Bovendien wordt met de gecertificeerde begeleider een ouderbijeenkomst verzorgd over het stellen van grenzen in de opvoeding. Met dit pakket voldoet u direct aan de wet Meldcode en wordt er een veilig schoolklimaat gestimuleerd waarin kinderen, ouders en leerkrachten open met elkaar praten over opvoeden.

Het Meldcode+pakket kost voor een school tijdelijk slechts € 385,-. Deze korting wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van Stichting Kinderpostzegels Nederland en Augeo Foundation. De Rabobank Foundation heeft aan de ontwikkeling van Safe You Safe Me bijgedragen. Voor meer informatie, klik hier: www.safeyousafeme.nl .

Conciërge, remedial teacher, leerkracht, zorgcoördinator, directeur of klasse-assistent op een basisschool? Iedereen krijgt per 1 juli te maken met de Wet meldcode en huiselijk geweld en kindermishandeling. In deze wettelijke meldcode staan diverse stappen die je moet nemen als je een vermoeden hebt van kindermishandeling en/of huiselijk geweld.

Deze stappen zijn echter voor een overblijfkracht weer anders dan voor een schoolmaatschappelijk werker. Om deze stappen inzichtelijk te maken heeft in de afgelopen jaren een aantal gemeenten en instellingen digitale handelingsprotocollen kindermishandeling & huiselijk geweld laten maken waarin zichtbaar is welke stappen bij de diverse functies horen.

Voor het speciaal onderwijs staan de stappen van meerdere functies omschreven. Neem die van de gedragswetenschapper, de arts, de gz-psycholoog en de orthopedagoog.

Dit handelingsprotocol is er voor iedereen die in het reguliere onderwijs (BO) werkt

Dit handelingsprotocol is er voor iedereen die in het speciaal onderwijs (SBO) werkt

De site maakt dus onderscheid in diverse functies binnen de school. Je kunt klikken op je eigen functie en dan verschijnen er de specifieke stappen en concrete richtlijnen die jij moet volgen als je vermoedens hebt van kindermishandeling en huiselijk geweld.

Achtergrondinformatie

Ook tref je veel achtergrondinformatie op de site. Variërend van tips en adviezen over gespreksvoering met kinderen, met ouders (wel of niet gescheiden, met een andere culturele achtergrond, wel of niet openstaand voor hulp, etc) tot signaleringslijsten van verschillende vormen van kindermishandeling of hoe je met collega’s kunt overleggen.

Www.handelingsprotocol.nl wordt landelijk beheerd en actueel gehouden door onafhankelijke experts op het gebied van preventie en aanpak kindermishandeling. De protocollen zijn ontwikkeld voor- en met behulp van professionals uit het onderwijs zelf.

Op maat gemaakt

De protocollen kunnen desgewenst op maat gemaakt worden voor bijvoorbeeld een regionaal of bovenschools samenwerkingsverband. Dit houdt in dat het digitaal protocol kan worden aangevuld met de eigen sociale kaart en regionale afspraken tussen samenwerkende instellingen. Zie voor meer info: www.handelingsprotocol.nl

Tip: installeer bo.handelingsprotocol.nl als icoontje op je bureaublad als je in het basisonderwijs werkt. Zo heb je altijd het digitale protocol binnen handbereik.