Augeo magazine - Over veilig opgroeien

OVERZICHT

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

AUTEUR: SOMAJEH GHAEMINIA

‘De vuile was hang je niet buiten. Zo ben ik opgevoed. Ik was loyaal aan mijn ouders, zou hen nooit afvallen. Van kleins af aan ben ik door mijn vader en moeder gekleineerd en geslagen. Het geweld kwam en ging in periodes. Dan was het een paar maanden rustig, vervolgens barste het ineens weer los. Soms alleen al omdat ik iets verkeerds had gezegd. Mijn vader had spijt van zijn daden, maar begon toch steeds weer opnieuw.’

Niet mijn schuld

‘Op mijn twaalfde - ik zat nog op de basisschool - was ik op een dag zó toegetakeld dat ik nauwelijks kon lopen. Mijn gymleraar zag dat er iets aan de hand was. Huilend heb ik hem verteld wat er was gebeurd. Toevallig liep mijn schoonzus, die haar kinderen naar dezelfde school bracht, op dat moment langs. De leerkracht vroeg haar om mij even apart te nemen zodat ik mijn verhaal kon doen.

Ze heeft me opgevangen op een manier die ik als kind prettig vond: ze luisterde naar me, zei dat het niet mijn schuld was. Ze gaf me weer zelfvertrouwen zonder mijn ouders af te vallen.’

Geen vertrouwen meer

‘De gymleraar kreeg in de gaten dat ik regelmatig werd mishandeld. Zonder mij in te lichten heeft hij de directeur en andere teamleden op de hoogte gebracht. Zo zat ik ineens aan tafel met vijf volwassenen die allerlei vragen op me afvuurden. Het waren mensen op wie híj kon bouwen, niet op wie ik kon bouwen, al vond ik ze best aardig.

Zonder dit met mij te overleggen belde de meester vlak voor de vakantie naar het AMK. Midden in de zomervakantie lag er een brief voor mijn ouders op de mat. Ik was net te laat om die te onderscheppen. Mijn vader was woest. Ik kreeg er toen zó hard van langs dat ik besloot om nooit meer iets te zeggen. Tegen niemand. Mijn vertrouwen in leerkrachten was volledig weggevaagd.’

‘Mijn ouders hielden het een jaar vol om mij niet te slaan. Ze realiseerden zich blijkbaar dat er mensen waren die zich om mij bekommerden. Maar de dreigementen bleven, waardoor ik niet open en eerlijk naar ze durfde te zijn, ik was bang.’

Totaal vervreemd

‘Op de middelbare school ging het harstikke mis. Mijn vader, aangemoedigd door mijn moeder, sloeg me zo hard en lang dat ik ervan overtuigd was dat ik het niet zou overleven. Ik was alleen thuis, de buren waren weg. Mijn zusje ook. Alles deed pijn. Ik wist niet of iemand op de wereld me zou kunnen horen. Maar ik overleefde.

De maanden daarop heb ik geen enkel fysiek contact gehad met mijn ouders. Als mijn vader maar in de buurt kwam of iets tegen me zei, begon ik te hyperventileren. Ik zag dat hij spijt had en toenadering zocht, maar ik was totaal van mijn ouders vervreemd. Ik at alleen en sliep alleen. Op de een of andere manier maakte die periode mij tot een onafhankelijk persoon, al had dat natuurlijk anders gekund.’

Kreet van wanhoop

‘Op school liet ik aan niemand iets blijken. Ik had geen vertrouwen meer in leraren of andere volwassenen. Toch waren er momenten waarop ik behoefte had om met iemand te praten. Van binnen schreeuwde ik uit: het gaat niet goed met mij en ik wil dat jij ernaar vraagt. Zelf durfde ik de stap niet te zetten.

Wel bleef ik lang in het klaslokaal hangen en stelde opmerkelijke vragen aan docenten. “Gaan blauwe plekken weg?”, vroeg ik bijvoorbeeld aan mijn biologielerares. Zij gaf me een vakmatig antwoord, had niet door dat ik dat met een reden vroeg. Soms vertoonde ik heel druk gedrag of riep ik dingen als: “Als ik dat zou doen, dan zou mijn vader mij helemaal kapot maken.” Dat werd gezien als overdrijven en aandacht vragen. Dat was het ook, maar wel als kreet van wanhoop. Het waren signalen waar mijn docenten iets mee hadden kunnen doen.’

Er werd óver mij gepraat

‘De liefde van een klasgenote en haar ouders heeft me gered. Toen ik na vier maanden begon te herstellen, leerde ik haar kennen. We werden vriendinnen en praatten heel veel. Ik kwam dagelijks bij haar thuis en werd langzaam onderdeel van de familie. Liefde heelt wonden, dat was hier echt zo. Mijn vertrouwen in volwassenen begon weer iets te groeien.

Mijn vriendin en haar moeder konden me ervan overtuigen dat ik hulp moest zoeken. Zo kwam het dat ik met deze moeder op intakegesprek ging bij Bureau Jeugdzorg. Maar helaas sneuvelde mijn vertrouwen daar opnieuw. Er werd óver mij gepraat, niet met mij. Ik had niet het idee dat ik mijn eigen gevoelens onder woorden mocht brengen.

Ruim vijf maanden na de intake kreeg ik pas het eerste gesprek met een psycholoog. Het fysieke geweld thuis was toen al opgehouden. Met de psychologe zat ik niet op één lijn. Het hoofdstuk ‘hulp’ heb ik na vier gesprekken afgesloten. Ik was er klaar mee, het bracht me niet verder.’

Alleen maar luisteren

Pas na die tijd, in de vierde klas, durfde ik een lerares in vertrouwen te nemen. Na de les raakte ik met haar in gesprek over waardering krijgen. Ongepland vertelde ik haar in vertrouwen over mijn thuissituatie. Ze luisterde, schreef niets op. Dat was ontzettend fijn. Het kwaad lag al achter me, ze hoefde niets anders te doen dan te luisteren. Had ik er nog middenin gezeten, dan had ik het fijn gevonden als ze had gezegd: “Wat wil je dat ik voor je doe? Vind je het goed als ik dit met collega’s bespreek? Wil je dat ik hulp voor je inschakel?”’

Taskforce

‘Andere kinderen mogen geen gebrek aan goede hulp hebben, zoals ik dat had. Om die reden heb ik me aangemeld voor de Taskforce Kindermishandeling. Alle professionals die direct met kinderen werken, moeten beseffen dat ze vanuit het kind moeten handelen. Bouw een vertrouwensband op met een leerling die opvallend gedrag vertoont of juist heel introvert is. Dat is makkelijker dan je denkt. Het zit in ogenschijnlijk kleine vragen: “Hoe gaat het met je, heb je lekker geslapen vannacht?” Dat lijken kleine vragen, maar als een kind zich in slaap huilt of niet goed slaapt door trauma’s, dan zal dit in de antwoorden terug te horen zijn.’

Sleutelpersoon

‘Betrek het kind bij het proces, besluit samen met het kind wat er moet gebeuren en doe het snel. Kinderen in nood kun je niet maanden laten wachten op hulp omdat ze eerst door de bureaucratie gesleept moeten worden. Ik weet hoe het is als er opeens een vreemde bij je thuis komt vertellen hoe het moet. Of hoe het is als er over je gepraat wordt. Dat werkt averechts. Het kind is de sleutelpersoon, die kun je niet overslaan.’

Met humor

‘Nu blijf ik goed op de been. De laatste jaren van het vwo zijn in zicht, in de vakanties heb ik bijbaantjes. Thuis leven we langs elkaar heen. We voelen elkaar niet, alsof we uit elkaar worden getrokken zonder de pijn te voelen. Mijn kracht ontleen ik aan de natuur, aan waardevolle vriendschappen, aan dieren en ook aan mijn cynisme en relativeringsvermogen. De waarheid is soms niet te verteren. Met humor erbij kun je er anders naar kijken, het maakt het dragelijker.’

INTERVIEW

De 17-jarige Anouchka werd van peuter tot puber fysiek en mentaal mishandeld door haar ouders. Als lid van de Taskforce Kindermishandeling wil ze ook leerkrachten en docenten op het hart drukken om sámen met het kind stappen te zetten.