Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Bij verwaarlozing denk je meestal eerst aan kinderen die van alles tekort komen. En niet direct aan kinderen die van alles teveel krijgen. Toch zijn er kinderen die verwaarloosd worden doordat zij extreem verwend worden.

Het gaat niet om zo af en toe een beetje verwend worden, maar om structurele en overmatige verwend worden. Willem de Jong, de auteur van 'Het verwende kindsyndroom' spreekt dan over ‘problematische verwenning’.

Herkenbaar...

Als moeder van twee kleine kinderen las ik dit boek met een mengeling van interesse en gevoelens van ongemak. Het vervelende is namelijk dat ik mezelf als opvoeder (en met mij vrees ik velen) zo hier en daar wel herkende.

Want ja, een conflict met je kind uit de weg gaan omdat het nét even niet uitkomt? Een jengelende peuter zijn zin geven omdat je niet de ‘stomme mama’ wilt zijn, of geen zin hebt in een dreigende driftbui?

Herkenbare situaties waarbij je als ouder keer op keer de keuze moet maken tussen gemakzucht en de inspanning die het vereist om normen te stellen en grenzen te bewaken in het gedrag van je kind.

Oppositioneel gedrag

‘Het verwende kind syndroom’ brengt op een heldere en toegankelijke manier in kaart wat ‘problematische verwenning’ inhoudt en wat hiervan de gevolgen zijn voor een kind. Aan die gevolgen wordt uitvoerig aandacht besteed. Opvallend vond ik dat de symptomen van problematische verwenning eenvoudig verward kunnen worden met oppositioneel gedrag, ADHD of angst- en depressieklachten.

Ook opvallend, is dat problematische verwenning geen typisch ‘welvaartsprobleem’ blijkt te zijn. Het komt in alle lagen van onze samenleving voor. Naast materiële verwenning gaat het ook pedagogische en affectieve verwenning. Bij al deze vormen is er sprake van grenzeloosheid bij de ouders, waardoor de gezonde ontwikkeling van het kind in gevaar komt.

Gevolg: weinig zelfvertrouwen

Aan de hand van diverse voorbeeld maakt de auteur duidelijk hoe problematische verwenning kan leiden tot een gebrekkige morele ontwikkeling, weinig zelfvertrouwen en een negatief zelfbeeld bij het kind. Zelfs ernstige vormen van angst, depressiviteit of agressief gedrag kunnen het resultaat zijn.

Gelukkig biedt het boek 'Het verwende kindsyndroom' ook handvatten voor herkenning én het aanpakken van ‘problematische verwenning’. Voor ouders is een apart hoofdstuk, vol met voorbeelden en tips, over opvoedingsstijlen waarin geen ruimte is voor problematische verwenning.

Rol van professionals

Het boek sluit af met een hoofdstuk over de rol van de leerkracht en andere professionals, met name gericht op het herkennen van ‘problematische verwenning’ als vorm van verwaarlozing. Maar ook hoe je er mee om gaat in je contacten met ouders, kinderen, school en hulpverlening.

Het verwende kindsyndroom

Willem de Jong

Uitgeverij Pica

ISBN: 9789077671689

Prijs: € 17,50

www.uitgeverijpica.nl

Marjon Donkers, redacteur Tijdschrift over kindermishandeling en huiselijk geweld

Het verwende kindsyndroom; verwaarloosd door verwend te worden

Nee zeggen mag is het derde boekje uit een serie uitgaven die ontwikkeld is om jonge kinderen (2-5 jaar) voor te lichten over (de grenzen van) hun eigen lichaam en dat van anderen. De verworven kennis draagt bij aan het ontwikkelen van een positief lichaamsbeeld en vergroot de weerbaarheid van jonge kinderen.

Doel van het boekje is om jonge kinderen te laten zien dat ze ‘nee’ mogen zeggen tegen ongewenste handelingen of aanrakingen. Door ze kennis te laten maken met de voorbeelden uit dit boekje, kunnen kinderen situaties beter herkennen. Ze mogen ‘nee’ zeggen, weglopen en het iemand vertellen. Het boekje sluit af met een opdracht. Het is een liedje op de melodie van ‘Altijd is Kortjakje ziek’: ‘Is er iets dat jij niet wil, zeg dan nee of geef een gil’.

Het eerste boekje ‘In je blootje’ is erop gericht om kinderen te leren dat geslachtsdelen vanzelfsprekende delen van het lichaam zijn en een naam en functie hebben, net als hun oren, buik en handen. Het tweede boekje Dat is fijn leert jonge kinderen dat aanrakingen ‘fijn’ of ‘niet fijn’ kunnen zijn. Deze weerbaarheidsboekjes zijn prettig geschreven uitgaven waar kinderen wat aan hebben zonder dat het te zwaar wordt.

'Nee, zeggen mag, over grenzen aangeven'

Melanie Meijer en Iva Bicanic

Uitgeverij SWP

ISBN: 9789085605768

Prijs: € 13.90

www.swpbook.com

Edith Geurts, redacteur Tijdschrift over kindermishandeling en huiselijk geweld

Nee tegen ongewenste handelingen of aanrakingen

Ongeveer één op de vijf kinderen is slachtoffer van seksueel geweld, waaronder seksueel misbruik. Je kunt helpen voorkomen dat het kinderen overkomt. Leer je kind De Ondergoedregel.

De Raad van Europa heeft de ondergoedregel opgesteld om ouders en professionals te helpen bij het beschermen van kinderen tegen grensoverschrijdend gedrag. De ondergoedregel luidt: ‘Anderen mogen een kind niet aanraken op plekken die normaal gesproken met ondergoed zijn bedekt. En kinderen mogen anderen daar ook niet zomaar aanraken.’

Baas over eigen lichaam

Een eenvoudige richtlijn die helpt om kinderen uit te leggen waar ze door anderen niet mogen worden aangeraakt, hoe ze kunnen reageren en waar ze hulp kunnen zoeken. De ondergoedregel helpt ook om kinderen uit te leggen dat je de baas bent over je eigen lichaam. Maar ook dat er goede en slechte geheimen bestaan en dat er goede en slechte manieren van aanraken zijn. Voor kinderen van 3 tot 7 jaar kun je een gratis voorleesboek downloaden over de ondergoedregel.

Download gratis het voorleesboek 'Kiko en de hand'

www.ondergoedregel.nl

Leer kinderen de ondergoedregel

LEZERSACTIE

TKM mag 2 exemplaren weggeven van ‘Ik ben de sterkste’. Wil jij kans maken op een exemplaar? Draag een nieuwe abonnee aan en jij én de nieuwe abonnee krijgen een exemplaar.

Mail de redactie: info@augeo.nl .

Josje is een stoer meisje. Ze houdt van haar vriendjes Oos en Sammie. Ze houdt van voetballen en vooral van rennen. Heel hard rennen, met haar armen wijd, alsof ze vliegt. Maar als je een geheim hebt, hoe kun je dan nog vliegen?

“Ik ben de sterkste” is een themaprentenboek voor kinderen vanaf 5 jaar over het herkennen van en omgaan met verwarrende gevoelens. Hoe doe je dat? Ga je af op de feiten, of volg je je gevoel? Moet je een geheim bewaren of juist delen? Kun je wel ‘nee’ zeggen tegen een volwassene als je in een beklemmende situatie komt?

Grote vragen, die door de poëtische tekst alle ruimte krijgen in dit verhaal. Ruimte om over door te praten, thuis, op school of ergens anders. De boodschap is: ‘Deel je geheim, deel het met een vertrouwd persoon.’ En: ‘Je hoeft niet te voldoen aan wat een volwassene van je vraagt als het niet klopt of niet goed voelt.’

Met het verhaal van Josje willen de auteurs kinderen weerbaarder maken. Doel is ook om kinderen te leren dat het belangrijk is om naar je gevoel te luisteren, vooral als je voelt dat er ‘iets niet klopt’. Tenslotte leert het kinderen dat het goed is om ‘een rottig geheim’ te delen met iemand die je vertrouwt. Het gaat over het herkennen en aangeven van je eigen grenzen.

Belevingswereld van kinderen

Het boek leent zich goed om voor te lezen en er daarna met kinderen over te praten. Het verhaal blijft dicht bij de belevingswereld van het kind en is nergens beangstigend of zwaar. Kanttekening hierbij is wel dat de thematiek impliciet blijft. Kinderen aan wie je het boek voorleest zullen vragen stellen als: ‘Wat had die man dan kunnen doen met Josje?’ of ‘Waarom is het zo goed dat Oos een aanvaller is?’.

Voorbereid

Het verhaal laat geheel in het midden welke risico’s je als kind loopt wanneer een volwassene iets aan je belooft of van je wil, waar je geen goed gevoel bij hebt. Het ‘gevaar’ waar Josje voor wegloopt wordt nergens expliciet gemaakt.

‘En hoe weet je dan wat je moet doen als zoiets gebeurt?’, vroeg mijn zoontje van 6 jaar, toen ik hem dit verhaal voorlas. Een goede vraag. Deze kwesties komen dus aan bod nadat je dit boek hebt voorgelezen aan een kind en vereisen derhalve een voorlezer die hierop voorbereid is.

Leeswijzer voor kinderopvang en scholen

Voor de kinderopvang en scholen is er vanaf 1 oktober een leeswijzer beschikbaar. Deze leeswijzer kun je downloaden via www.uitgeverijmozaiek.nl.

Ik ben de sterkste

Marianne Witvliet & Henriëtte Moll

Uitgeverij MozaïekISBN 9789023994619

Prijs: € 9,90

www.uitgeverijmozaiek.nl

Marjon Donkers, redacteur Tijdschrift over kindermishandeling en huiselijk geweld

Ik ben de sterkste

Om een veilig klimaat in een organisatie te creëren, is het belangrijk dat kinderen zich bewust zijn van hun eigen gevoel van veiligheid. Open en structureel met kinderen praten over gevoelens van (on)veiligheid is hiervoor een voorwaarde.

Het gaat om vragen als: wat betekenen veiligheid en onveiligheid voor hen? In welke situatie voelen ze zich veilig? En welke niet? Wat doen ze als ze zich onveilig voelen?

Een instrument dat je kan helpen om gevoelens van (on)veiligheid met kinderen te bespreken is de Veiligheidsthermometer. Aan de hand van een lijstje met onderwerpen krijg je een beeld van de individuele veiligheidsbeleving van kinderen. En een indruk van het gevoel van veiligheid van de groep als geheel. Ook biedt de Veiligheidsthermometer goede aanknopingspunten om verder in gesprek te gaan met de kinderen. Zowel individueel als in een groep.

Weten hoe zo’n thermometer er uitziet?

Download de Veiligheidsthermometer groep 2 tot en met 4 of de Veiligheidsthermometer voor groep 5 tot en met 8 .

Veiligheidsthermometer

Praat structureel met kinderen over veiligheid

Op de website www.handelingsprotocol.nl vind je, naast algemene informatie over de meldcode kindermishandeling en huiselijk geweld, handelingsprotocollen voor de Kinderopvang, Buiten Schoolse Opvang (bso), Peuterspeelzalen en Gastouders.

De protocollen laten zien welke stappen je moet nemen als je vermoedt dat een kind mishandeld, misbruikt of verwaarloosd wordt. Je kunt gemakkelijk je eigen functie selecteren en zien welk handelingsprotocol op jou van toepassing is. De protocollen zijn ontwikkeld in samenwerking met beroepskrachten uit professionals uit deze sectoren.

Gesprektips

Naast de handleidingsprotocollen vind je op www.handelingsprotocol.nl ook veel relevante achtergrondinformatie. Variërend van tips en adviezen over gespreksvoering met kinderen of ouders tot signalenlijsten van verschillende vormen van kindermishandeling.

Tip installeer bo.handelingsprotocol.nl als icoontje op je bureaublad. Zo heb je altijd het handelingsprotocol binnen handbereik.

ko.handelingsprotocol.nl

www.handelingsprotocol.nl

Online handelingsprotocollen

Om het onderwijs te ondersteunen in de aanpak van kindermishandeling, worden alle scholen in de regio Den Haag vanaf vandaag uitgenodigd mee te doen aan de campagne ‘Signaleren kun je leren’, geïnitieerd door GGD Haaglanden. Aan 350 scholen wordt een gratis online cursus van Augeo aangeboden.

Het is een moeilijk onderwerp binnen de schoolmuren: kindermishandeling en huiselijk geweld. Eerder onderzoek van bureau Veldkamp (2012) liet zien dat slechts 37 procent van de scholen werkt met de Meldcode Kindermishandeling en Huiselijk Geweld en maar 11 procent van de leerkrachten een cursus over dit onderwerp heeft gevolgd.

Onder de aandacht brengen

Reden voor GGD Haaglanden om dit onderwerp in het nieuwe schooljaar bij de 350 scholen voor primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs in de regio onder de aandacht te brengen. ‘Dat willen we op een positieve manier doen’, legt Jeannette van Borren uit. Zij is projectleider Meldcode en Kindermishandeling van GGD Haaglanden in de Regio Den Haag, Leidschendam/Voorburg, Zoetermeer, Rijswijk en Wassenaar.

Op het netvlies

‘Scholen hebben al zoveel op hun bordje. Neem het passend onderwijs, dat dit schooljaar zal worden ingevoerd. Dat vraagt veel van het onderwijspersoneel. We willen de scholen dan ook laten weten: dit is geen actie waar je veel in moet investeren, maar heb er wel aandacht voor. Want het onderwijs is een belangrijke vindplaats voor kindermishandeling.

Als alle kinderen goed weten wat kindermishandeling is en wat ze zelf kunnen doen, kan het ook preventief werken. In onze regio heeft het AMK vorig jaar ruim 2.200 meldingen gehad van kindermishandeling en verwaarlozing. Het zou mooi zijn als dit probleem op het netvlies komt van alle docenten.’

Extra informatie voor collega’s

Spil in het web van deze campagne zijn de schoolmaatschappelijk werker en de aandachtsfunctionaris kindermishandeling en huiselijk geweld. Zij zullen de meldcode op indringende wijze bij het team onder de aandacht brengen en collega’s voorzien van extra informatie en lesmateriaal.

Ook krijgt elke school een gratis online cursus van Augeo aangeboden om leerkrachten te trainen in het omgaan met de Meldcode. ‘Iedere school krijgt een poster over dit onderwerp met daarop een lege balk dat nog ingevuld moet worden. Dat dwingt een team na te denken en in gesprek te gaan over hun aanpak van kindermishandeling. Waar of bij wie kan een kind bij ons op school eigenlijk terecht?’

Met deze actie, die vandaag wordt afgetrapt op de Haagse basisschool De Oase hopen de gemeenten nog een doel te behalen. Van Borren: ‘We willen in kaart brengen hoe ver de scholen in onze regio zijn met de implementatie van de meldcode. Zijn de leerkrachten en docenten getraind? Is er een aandachtsfunctionaris aangesteld?’

Samenwerking essentieel

Andere gemeenten adviseert Van Borren om het onderwijs centraal te zetten in de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld. ‘Voed leerkrachten met goede informatie en op een goede manier.’

Daarin is samenwerking met andere instanties en organisaties zoals Augeo essentieel, vindt Van Borren. ‘Kindermishandeling is een systemisch probleem, die je ook op die manier moet aanpakken. Ook als het gaat om de implementatie van de Wet Meldcode zouden gemeenten meerdere partijen erbij moeten betrekken. Zoek partners, trek samen op. In je eentje is dit probleem niet op te lossen.’

Meer informatie

www.augeo-academy.nl

Eerste hulp bij huiselijk geweld

Tekst: Somajeh Ghaeminia

Campagne GGD Haaglanden:

‘Signaleren kan je leren’

De Kindcheck is een onderdeel van de Wet Meldcode en geldt voor iedereen die onder die wet valt. Dus ook voor gastouders en medewerkers in de kinderopvang. De Kindcheck is primair bedoeld voor beroepskrachten die in hun werk (ook) te maken hebben met volwassenen. Gastouders hebben altijd te maken met de ouders van hun gastkinderen, dus geldt de Kindcheck ook voor hen.

Bij de Kindcheck gaat het om het signaleren van een zorgelijke situatie van ouders ook als je niets aan de kinderen merkt. Als zij dus een ouder treffen die bijvoorbeeld regelmatig naar alcohol ruikt als hij zijn kind komt ophalen, of een ouder die ernstig depressief is of die uit huis dreigt te worden gezet, geeft de gastouder dit door aan de bemiddelingsmedewerker van het gastouderbureau.

In overleg met het AMK kan dan gekeken worden of er sprake is van een mogelijk dreigende situatie voor het kind, waarna de stappen van de meldcode gevolgd moeten worden. Het doel is om zo vroeg mogelijk potentiële problemen te signaleren en ouders hierbij te helpen. En zodoende dus te helpen voorkomen dat het kind in de knel raakt of blijft.

Voor meer informatie en online materialen over de Kindcheck kun je terecht bij Augeo: www.kindcheck.nl

De ‘Kindcheck’ in de kinderopvang

Voor volwassenen:

Het verwende kindsyndroom; verwaarloosd door verwend te worden

Voor kinderen:

Nee tegen ongewenste

handelingen of

aanrakingen

Leer kinderen de ondergoedregel

Voor volwassenen:

Ik ben de sterkste

Veiligheidsthermometer

Praat structureel

met kinderen

over veiligheid

Online

handelings-

protocollen

GGD Haaglanden in actie

De ‘Kindcheck’

in de kinderopvang

OVERZICHT

AUGEO MAGAZINE - TIJDSCHRIFT KINDERMISHANDELING EN HUISELIJK GEWELD

UITGELICHT