Augeo magazine - Over veilig opgroeien

Vaak wordt gedacht dat kinderen niets merken van partnergeweld. Helaas is het tegendeel waar. Deze groep kinderen groeit op met geweld als norm en de helft van hen wordt zelf ook geslagen of seksueel misbruikt. Wees je daarom bewust van deze vorm van huiselijk geweld en kindermishandeling.

‘Zo erg was het nog nooit geweest. Gesmijt en gebonk rukten me uit mijn slaap en ik zat gelijk met Laurie rechtop in bed () We sprongen uit bed en renden de gang is, knipperend tegen het felwitte elektrische licht na het slaapdonker. In de keuken was de tafel ondersteboven getrapt, waarbij de vuile borden kapot waren gevallen en koude jus met erwten op de grond droop.’

Aan het woord is Andrea Ashworth in het boek 'Eens in een brandend huis' . dat zij over haar gewelddadige jeugd schreef. Zij en haar zusjes waren jarenlang getuige van partnergeweld. Ouders denken en hopen vaak dat hun kinderen niets merken van deze vorm van geweld. Omdat hun kinderen toch in een andere ruimte spelen of al in bed liggen.

Gebroken servies

Helaas krijgen kinderen altijd wel iets mee van partnergeweld. Ze zien vaak de klappen, het geweld en horen het geschreeuw tussen hun (stief)ouders. Of ze zijn betrokken bij de gevolgen ervan: gebroken servies, een gebroken neus of arm. Ook worden ze in de vlucht vaak meegenomen naar een opvangadres. In extreme gevallen raken ze zelf gewond. Omdat ze toevallig op hun moeders schoot zaten en zodoende ook geraakt worden door de vuist van hun (stief)vader. Of omdat het kind tussenbeide probeerde te komen.

‘Achter haar theekopje vroeg tantie Livia: “Hij slaat de meisjes toch niet, hè?” “God, nee.” Mijn moeder zei fel: “Die raakt ie met geen vinger aan.” Ik keek naar de gezwollen ogen van mijn moeder. Ze wist niets van de avond dat mijn stiefvader me met de rug van zijn hand buiten westen had geslagen.’

De helft van de kinderen die getuige is van partnergeweld, wordt zelf ook geslagen of seksueel misbruikt. En zij leven constant in onveiligheid. Want wanneer zal de volgende aanvaring zijn tussen zijn ouders? Daarnaast is het heel verwarrend als de twee personen van wie je afhankelijk bent en van wie je het meest houdt, elkaar kwaad en pijn doen.

Klachten bij partnergeweld

Kinderen kunnen ernstig lijden onder partnergeweld en vertonen vaak dezelfde klachten en gedragingen als kinderen die slachtoffer zijn van andere vormen van kindermishandeling.

Deze zijn bijvoorbeeld:

• angst en gevoelens van onveiligheid

• voortdurend op zijn hoede, schrikachtig

• psychosomatische klachten, zoals buikpijn, hoofdpijn, flauwvallen

• schaamtegevoelens (om de thuissituatie, om het gedrag van de ouders)

• schuldgevoelens

• gevoelens van machteloosheid

• leerproblemen, zich moeilijk kunnen concentreren

• agressief en destructief gedrag

• depressieve gevoelens

• teruggetrokken, leven in een fantasiewereld.

‘Terwijl we gedwongen werden te doen alsof alles normaal was, droomden Laurie en ik dat onze leraren zouden raden wat er bij ons thuis aan de hand was en dat ze een manier zouden vinden ons eruit te halen, ook al moest de politie erbij komen. Onze moeder had ons verboden er met een officieel iemand over te praten.’

Besef je als docent of leerkracht, hoeveel baat een kind er bij kan hebben als het zijn verhaal bij je kwijt kan. Je bent immers iemand die hij 5 dagen per week ziet en zich vertrouwd bij voelt. Een kind dat partnergeweld meemaakt, groeit op met geweld als norm. Dit heeft consequenties voor de manier waarop het als kind, maar ook later als volwassene omgaat met conflicten.

Crimineel gedrag

Zo geeft getuige zijn van geweld een verhoogd risico op toekomstig crimineel en gewelddadig gedrag. Ook kan het gevolgen hebben voor de latere partnerrelatie en het ouderschap. Waarbij jongens en mannen vaker geweld plegen en meisjes en vrouwen vaker slachtoffer zijn.

Als je als onderwijsprofessional het vermoeden hebt dat een kind getuige is van geweld, dan handel je hetzelfde als bij elke andere vorm van kindermishandeling. Je doorloopt dan ook alle stappen van de meldcode. De eerste 3 zijn hierbij het meest belangrijk:

• Je brengt eerst de signalen in kaart

• Je overlegt met een deskundig collega of je neemt contact op met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK)

• Je bespreekt het welzijn van het kind met de ouders al dan niet samen met een collega

Houd er rekening mee dat net als de kinderen, ouders vaak niet uit zichzelf naar buiten treden met hun problemen. Ze schamen zich, denken dat het vanzelf weer beter zal gaan of zijn bang voor de consequenties als het geweld naar buiten komt.

Praten met ouders

Het kan voor ouders heel bedreigend zijn als buitenstaanders vraagtekens plaatsen bij het welzijn van hun kinderen. Pak dit dus zorgvuldig aan en doe dit bij voorkeur met een collega.

Realiseer je dat veel ouders er niet bij stil staan dat het voor de ontwikkeling van hun kinderen heel schadelijk is om getuige te zijn van heftige ruzies en geweld. Zeker als ouders ervan overtuigd zijn dat de kinderen nooit iets merken van hun ruzies. Dan kunnen ze verbaasd zijn dat anderen zich zorgen maken om hun kinderen.

Belangrijk is dat je partnergeweld of geweld binnen een gezin serieus neemt en er naar handelt. Door te erkennen dat kinderen lijden onder het geweld, en de vaak verborgen signalen oppikt en als zodanig benoemt, kan je een eerste maar essentiële stap zetten.

Schakel collega’s in

Maar doe dit vooral niet alleen! Praat met collega’s over dit onderwerp, kijk wat zij er van vinden en wat zij zouden doen. Dat sterkt je in je aanpak en wellicht tot het zetten van die essentiële stap waardoor het kind daadwerkelijk geholpen kan worden.