Augeo magazine - Over veilig opgroeien

AUGEO ACTUEEL - MELDCODE KINDERMISHANDELING: AANPASSEN? OF EEN ANDERE AANPAK?

OVERZICHT

REACTIES

Mijn eerste ervaringen met het aanpakken van kindermishandeling deed ik op als therapeut in een kinder- en jeugdpsychiatrische kliniek. Bijna alle kinderen die wij als gespecialiseerd behandelteam zagen, hadden eigen kwetsbaarheden én waren afkomstig uit kwetsbare gezinnen. Zolang er meegewerkt werd door ouders, meldden we onze vermoedens van mishandeling of verwaarlozing niet. Helemaal volgens de huidige stap 5a van de meldcode. We sloten behandelingen pas af als het beter ging en boden ‘strippenkaarten’ voor nazorg, waarvan de meeste ouders overigens nauwelijks gebruik maakten. Ik had een goed gevoel over de resultaten.

Totdat ik drie jaar later beleidsmedewerker was in een jeugdzorgorganisatie in dezelfde stad. Tot mijn schrik kwam ik een groot deel van de kinderen weer tegen: ditmaal opgenomen in een tehuis! Hun gezinsleven bleek bepaald niet stil te hebben gestaan: ik las over (v)echtscheidingen, faillissementen, beschadigende relaties met stiefouders, suïcidepogingen, emotionele verwaarlozing en nog veel meer. En mijn oud-collega’s uit de GGZ-kliniek wisten van niets: alleen doordat ik wekelijks nog een partijtje met hen sportte, kon ik vertellen welke kinderen nu weer waren opgenomen in onze tehuizen.

Hadden wij destijds niet goed behandeld? Ik geloof nog steeds van wel. Leverde het veiligheid op? Ik denk nog steeds dat het op de korte termijn voldoende veiligheid opleverde. Was het genoeg? Nee, voor sommigen niet, weet ik nu. Op de lange termijn keerde hun onveiligheid weer terug en van herstel was op deze manier al helemaal geen sprake.

Als we iets geleerd hebben de afgelopen jaren, is het dat heel veel kindermishandeling geen tijdelijk incident is. Maar liefst 58% van de meldingen bij Veilig Thuis blijken hermeldingen. Anderhalf jaar na een melding maakt de helft van de mishandelde kinderen nog excessief geweld mee. De ernstige problemen van hun ouders, waaronder verslavingen, partnergeweld en armoede waren meestal niet opgelost. Veel mishandelde kinderen voelden zich anderhalf jaar na een melding dan ook (nog) ongelukkiger. Dat zijn onderzoeksconclusies die pijn doen, zeker als je als behandelaar naar je beste weten in stap 5 van de meldcode goed werk aflevert.

Op- en afgaande risico’s op mishandeling en verwaarlozing blijken in een groot deel van de gezinnen meer een conditie dan een incident te zijn. Maar onze Nederlandse aanpak past volgens mij meer bij incidenten, en minder bij die chronische problematiek. Want in onze aanpak reageren we vooral achteraf op incidenten, om vervolgens hulpverlening op te starten en die zo snel als mogelijk weer af te bouwen. Bij een nieuw incident start dit weer van voor af aan.

De discussie die nu gevoerd wordt heet een meldcodediscussie, maar hij zou eigenlijk moeten gaan over het hele traject van signaleerder tot behandelaar en weer terug. De discussie zou meer moeten gaan over het eind van het traject: hoe bereiken we langdurige veiligheid en herstel voor kinderen? De huidige discussie gaat teveel over wat individuele beroepsgroepen níet willen voor hun eigen beroepsgroep, en zou meer moeten gaan over wat beroepsgroepen wél, en vooral met elkaar, willen veranderen om meer kinderen veilig te krijgen.

Als ik de interviews in dit magazine vergelijk met de interviews uit onze vorige Meldcode special, lees ik dat alle partijen nu zorgen uiten over de hoge aantallen kinderen die steeds opnieuw slachtoffer worden en dat ze hier voorzichtige oplossingsrichtingen voor formuleren. Winst wat mij betreft! Ik hoop daarom dat in de komende debatten over de meldcode de verschillende partijen over hun eigen schaduw heen kunnen springen. Zodat we niet straks aan mishandelde kinderen hoeven uit te leggen dat anderhalf jaar goed gediscussieerd hebben, maar dat dit niet leidde tot andere afspraken. Het doorbreken van patronen van geweld die van generatie op generatie gaan, zal hopelijk in deze generatie hulpverleners een nieuwe boost krijgen. Nieuwe ronde, nieuwe kansen. Voor de meldcode, maar vooral voor de kinderen en ouders waar we het over hebben. En voor de professionals die met hen werken.

Mariëlle Dekker

Directeur Augeo, hoofdredacteur Augeo Magazine