Augeo magazine - Over veilig opgroeien

‘Geweld meemaken is iets anders dan zelf mishandeld worden’ en ‘Je merkt het altijd aan kinderen als ze mishandeld worden’. Kloppen deze aannames?

Lichamelijke kindermishandeling is de meeste voorkomende vorm

Anders dan vaak wordt gedacht, is verwaarlozing - zowel lichamelijk als psychisch - de meest voorkomende vorm van kindermishandeling . Uit onderzoek weten we dat 60 procent van de mishandelde kinderen hiermee te maken krijgt. Bij verwaarlozing is er sprake van een chronische nalatigheid van de ouder die schade aan de ontwikkeling van het kind kan opleveren. Denk aan ouders die geen zorg dragen voor voldoende warme kleding, hun kind nooit hulp bieden bij het maken van huiswerk of het niet geruststellen bij verdriet. Verwaarlozing komt op allerlei manieren voor, en in alle bevolkingsgroepen.

Verder verstaan we onder kindermishandeling: emotionele mishandeling (11 procent), fysieke mishandeling (18 procent) en seksueel misbruik (4 procent). Meer cijfers zijn te vinden in het Tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van Kinderen en Jeugdigen .

Je merkt het altijd aan kinderen als ze mishandeld worden

Vaak niet. Ze praten er namelijk niet graag over. Kinderen - ook diegenen die worden mishandeld - zijn loyaal aan hun ouders. Ze willen hun ouders niet afvallen en geen negatieve dingen over hen vertellen. Ook al realiseren ze zich dat het niet klopt wat hen overkomt, ze vestigen er liever niet de aandacht op. Ze willen niet anders zijn dan andere kinderen. Daarnaast zijn ze bang voor de gevolgen voor hun ouders en zichzelf als ze vertellen wat er aan de hand is. Klachten ontwikkelen zich soms pas jaren later. Het is daarom belangrijk niet alleen alert te zijn op signalen van de kinderen, maar ook op signalen die ouders afgeven en op signalen uit de omgeving.

Getuige zijn van geweld is iets anders dan kindermishandeling

‘Hij lag al te slapen toen zijn ouders met elkaar op de vuist gingen, dus hij heeft vast niets gemerkt.’ Een van de grootste mythes over huiselijk geweld is het idee dat kinderen er weinig last van zullen hebben, zolang zij het geweld zelf niet ondergaan. Maar dat is een misvatting. Ook het horen of zien van geweld, de conflicten tussen de ouders en de confrontatie met het geweld kan schade aanrichten. De gevolgen voor kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld zijn vergelijkbaar met de gevolgen van zelf mishandeld worden.

Hoeveel kinderen groeien op met huiselijk geweld?

Naar schatting wonen 60.000 kinderen in een gezin waar sprake is van huiselijk geweld. Hiervan zijn 25.000 kinderen daadwerkelijk aanwezig bij incidenten van huiselijk geweld. Dat blijkt op basis van een steekproef van politieregistraties van incidenten van huiselijk geweld in 2006. Waarschijnlijk is het werkelijke aantal groter, omdat niet alle huiselijk geweld bij de politie bekend is. Ongeveer veertig procent van de kinderen die thuis met regelmaat geweld tussen de ouders meemaakt, krijgt daardoor posttraumatische klachten. Naar schatting is tussen de dertig en zestig procent van de kinderen niet alleen getuige van het geweld, maar zelf ook slachtoffer.

Als huisarts sta ik alleen in mijn verantwoordelijkheid voor het hele gezin

Gelukkig niet. Veilig Thuis geeft advies en ondersteuning aan huisartsen in de dag- en nachtpraktijk. Ook kunt u sparren met een van de huisartsen-ambassadeurs . Daarnaast kan de huisarts een beroep doen op onder meer maatschappelijk werk, psychotherapie, het wijkteam of jeugdzorg.

Mannelijke patiënten val je niet lastig met vragen over de opvoeding

‘Kun je het werk wel aan?’ is een vraag die huisartsen vaak stellen aan mannen met psychische problemen. Maar ‘Kun je de opvoeding aan?’ wordt vaders zelden gevraagd, terwijl dat bij vrouwen wel of in ieder geval vaker gebeurt. Door het vaders niet te vragen, kun je als arts signalen missen. Het is toch belangrijk naar de kinderen en de opvoeding te vragen, omdat we weten dat kenmerken van ouders de belangrijkste voorspellers zijn voor het ontstaan van kindermishandeling. U kunt hierbij gebruikmaken van de kindcheck , een instrument dat hulpverleners helpt de situatie van de kinderen te screenen. Het gaat in het kindcheck-gesprek niet om het vaststellen van de kans op ernstige schade bij kinderen. U kunt wel op een zorgvuldige manier beslissen of verdere stappen - organiseren van hulp of een melding bij Veilig Thuis - nodig zijn.

‘Geweld meemaken is iets anders dan zelf mishandeld worden’ en ‘Je merkt het altijd aan kinderen als ze mishandeld worden’. Kloppen deze aannames?