Augeo magazine - Over veilig opgroeien

‘Een melding is niet de verantwoordelijkheid van één leerkracht, maar van de school’

AUTEUR: ANNETTE WIESMAN

1 Wat is het verschil tussen de oude AMK's en Veilig Thuis?

‘Waar de nadruk voorheen lag op inschakeling van de hulpverlening, staat nu de onmiddellijke verbetering van de veiligheid voorop. Zo hadden we laatst een casus van een kind dat getuige was van huiselijk geweld. Hoewel ouders en kind hulpverlening kregen, bleek het kind na afloop geen verbetering te merken.

Toen de onderzoeker hem vroeg wat er nodig was om het thuis veiliger te maken, antwoordde hij: “Dan moet papa niet thuis wonen.” De ouders zeiden in een gesprek precies hetzelfde, dus hebben we afgesproken dat vader tijdelijk bij zijn ouders zou gaan wonen.

Zo zorg je dat de rust weerkeert en kunnen we de hulpverlening inzetten om te werken aan de onderliggende problemen. We instrueren onze mensen nu om te zeggen: “Ik ga pas weg als ik goede afspraken met u heb gemaakt.” Het moet eerst veilig zijn.’

2 Waarvoor kun je bij Veilig Thuis terecht?

‘We zijn er voor de aanpak van alle vormen van geweld, niet alleen kindermishandeling maar ook huiselijk geweld. Daaronder verstaan we naast partnergeweld ook oudermishandeling, ouderenmishandeling en eergerelateerd geweld.

In Haaglanden is bovendien het Landelijk Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating ondergebracht. Veilig Thuis kun je zien als de centrale meldpost. We selecteren bij de voordeur de verschillende soorten meldingen. Als dat nodig is, ondernemen we direct actie.

Bij andere zaken gaan we onderzoeken wat er aan de hand is en wat er nodig is. Ook lokaal zijn er steeds meer mogelijkheden, nu veel gemeenten wijkteams hebben die ervaren zijn in de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld.’

3 Soms klagen leerkrachten dat hun meldingen kindermishandeling niet worden aangenomen. Hoe zit dat?

‘Als een leerkracht een probleem aan ons voorlegt, vragen we: “Wat heb je met het signaal gedaan, bij welke stap van de meldcode zit je nu en wil je advies of melden?”

We stimuleren degene die belt om eerst de eigen mogelijkheden te benutten. Daarbij helpen we leerkrachten om bij ouders aan te kaarten dat ze zich bijvoorbeeld zorgen maken over de blauwe plekken van een kind. Mijn collega's zitten regelmatig aan de telefoon zinnetjes te oefenen met bellers.

Ik hoor wel eens zeggen dat er een hoge drempel is voor het doen van een melding, maar het is altijd een kwestie van afstemmen. Natuurlijk kan het gebeuren dat een school het bij nader inzien moeilijk vindt om met ouders in gesprek te gaan. Ik roep scholen op om helder te zijn in wat ze wel en niet kunnen. Ze hoeven het niet alleen te doen.’

4 Moet je kinderen altijd vooraf inlichten dat je een melding doet? En hoe doe je dat?

‘Dat raden we wel aan. Als het kan, licht je ook de ouders vooraf in. Een melding kindermishandeling geeft een reactie binnen het gezin. Je wil voorkomen dat een verheviging van het geweld plaatsvindt.

Je kunt bijvoorbeeld zeggen: “Ik maak me zorgen over jou, en ik heb Veilig Thuis gevraagd om te helpen. Hoe denk je dat je ouders zullen reageren en hoe kunnen we ervoor zorgen dat het voor jou veilig is?” Het is ook goed om kinderen voor te bereiden op wat er vervolgens gaat gebeuren.’

5 Wat te doen als je als melder bang bent voor de ouders?

‘In principe moet het doen van een melding niet de verantwoordelijkheid zijn van één leerkracht, maar van de school. Daarom is het ook zo belangrijk om, zoals de meldcode voorschrijft, te overleggen met collega's of de intern begeleider, zodat je er niet alleen voor staat.

De wet schrijft voor wanneer een melding kindermishandeling anoniem mag: als die leidt tot een onveilige situatie van het kind, voor jezelf of collega's of als je een verstoring verwacht van de vertrouwensrelatie tussen school en kind.

Tegelijkertijd weten we dat een anonieme melding een grote impact heeft op het gezin. Ouders gaan iedereen verdenken en het gezin raakt in een isolement. Dat werkt voor de hulpverlening alleen maar contraproductief.

Meestal kunnen we leerkrachten of intern begeleiders ervan overtuigen dat het voor de lange termijn beter is als het duidelijk is van wie de melding komt. Bij buren en familie geldt overigens het omgekeerde: dat gaat in principe anoniem, tenzij de melder ermee instemt dat zijn naam wordt genoemd. Ook met hen spreken we over de impact, maar van professionals wordt een andere verantwoordelijkheid verwacht.’

6 Spreken jullie tijdens het onderzoek standaard met het kind?

‘Na de melding begint een onderzoek. Hierin bekijken we of er sprake is van kindermishandeling, hoe dat komt, hoe onveilig het is het voor het kind en welke hulp er eventueel nodig is. We spreken ouders, huisarts, de school en zo nodig het buurtteam.

Als het kind minimaal zes jaar is, spreken we daar ook altijd mee. Zo laten we kinderen merken dat ze gehoord en gezien worden. Zij zijn als informatiebron bovendien vaak betrouwbaarder dan hun ouders.

Soms maken we een uitzondering. Bijvoorbeeld als de jeugd-ggz al met een kind in gesprek is, als de school al uitgebreid met een kind heeft gesproken of als ouders zich er hevig tegen verzetten.’

7 Hoe kan het dan dat sommige leerkrachten klagen dat ze na hun melding nooit meer iets horen?

‘Na het onderzoek vertellen we de school altijd over de vervolgstappen. Het terugmelden staat in het protocol en is standaardwerkwijze binnen elke Veilig Thuis-organisatie. Ik kan me voorstellen dat de brief niet altijd bij alle betrokken personen binnen de school terechtkomt.

Sinds kort horen scholen overigens altijd een terugkoppeling te krijgen, of de melding nu wel of niet van hen afkomstig is. Maar die regel is nog maar kort geleden ingevoerd. Als je niet tevreden bent over de de gang van zaken, neem dan vooral contact met ons op. We hebben elkaar nodig in de aanpak van kindermishandeling, een probleem dat ons allemaal aan het hart ligt.’

Meer informatie: www.vooreenveiligthuis.nl

Sinds begin dit jaar zijn de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK’s) en Steunpunten Huiselijk Geweld (SHG’s) opgegaan in Veilig Thuis. Wat is het verschil? En waarvoor kunnen scholen terecht bij Veilig Thuis? Zeven vragen aan Paul Baeten, manager Veilig Thuis Haaglanden.

7 vragen aan Paul Baeten, Veilig Thuis Haaglanden

‘Scholen hoeven het niet alleen te doen’

PAUL BEATEN

Paul is manager bij Veilig Thuis Haaglanden. Ook is hij lid van het ondersteuningsprogramma van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) bij de vorming van Veilig Thuis.