Augeo magazine - Over veilig opgroeien

HESTER DIDERICH: ‘CHECK OUDERSIGNALEN, VOORKOM KINDERMISHANDELING’

Heeft u kinderen? Zijn zij veilig? Dankzij Hester Diderich, aandachtsfunctionaris kindermishandeling bij Medisch Centrum Haaglanden, worden deze vragen gesteld aan elke patiënt op de spoedeisende hulp met een ‘zorgelijk’ profiel. Nu promoveert ze op dit Haaglanden-protocol, de voorloper van de kindcheck.

Bij welke patiënten vindt deze kindcheck plaats?

‘De kindcheck is verplicht voor alle professionals die zich afvragen of een volwassen patiënt of cliënt voor een kind kan zorgen. Denk aan mensen die op de spoedeisende hulp (SEH) of huisartsenpost (HAP) binnenkomen vanwege een suïcidepoging, psychiatrische problemen, huiselijk geweld of middelenmisbruik. Dergelijke oudersignalen zijn aanwijzingen dat kinderen thuis mogelijk mishandeld of misbruikt worden. De SEH van Medisch Centrum Haaglanden (MCH) meldt deze ouders sinds het invoeren van het Haaglanden-protocol in 2007 bij Veilig Thuis; de zogeheten oudermeldingen.’

Wie een glaasje te veel op heeft en van de weg raakt, moet dus opletten?

‘We melden niet iedereen met een wietlucht om zich heen. Wat telt is of de veiligheid van kinderen van patiënten in het geding is. Bij middelenmisbruik gaat het dan meestal om harddrugs. Maar we zijn ook alert als iemand meerdere keren met dezelfde klachten op de SEH verschijnt of als een partner verzucht dat het al de zoveelste keer is.’

Waarom is deze methode vooruitstrevend?

‘Nergens anders ter wereld vindt screening van kindermishandeling plaats op basis van alleen oudersignalen. Wel op basis van signalen van kinderen.’

Sinds 2013 zijn professionals al verplicht om kinderen met signalen van kindermishandeling te melden bij Veilig Thuis. Is dat niet genoeg?

‘Tot mijn grote verrassing blijkt uit ons onderzoek, dat driekwart van de kinderen die in beeld kwamen vanwege oudersignalen, nog niet bekend is bij Veilig Thuis. Dat zijn heel veel kinderen! En bij meer dan 90 procent van hen speelde inderdaad kindermishandeling. Oudersignalen kunnen dus een goede vorm van vroegsignaleren zijn. Bovendien zijn kindsignalen soms nauwelijks merkbaar. Daarom is het checken op oudersignalen zo belangrijk.’

Waar bent u trots op?

‘In 2007 draaiden we proef met het Haaglanden-protocol. In 2011 startten we het onderzoek naar de werking ervan en in 2013 werd de kindcheck al toegevoegd aan de Wet Verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Zo snel kan het gaan als de praktijk, wetenschap en politiek hetzelfde belang hebben. Het Haaglanden-protocol is een prachtig voorbeeld van dat er in de praktijk iets wordt gedaan dat werkt, efficiënt is en wordt gedragen door het personeel. En we kunnen nog bewijzen dat het werkt ook.’

Wat als je twijfelt over het risico voor de kinderen? Of als een patiënt zegt dat hij geen kinderen heeft, terwijl jij vermoedt van wel?

‘Bij twijfel: vraag advies aan Veilig Thuis.’

Stel dat een patiënt zegt dat hij al uit de ouderlijke macht ontzet is?

‘Dat kunnen wij op de SEH niet nagaan, dus dan melden we toch. Dat leggen we ook uit.’

En als iemand onterecht bij Veilig Thuis is gemeld?

‘Dat blijkt maar in 2 procent van de meldingen het geval te zijn. Blijkt na onderzoek van Veilig Thuis dat de zorgen ongegrond waren - Veilig Thuis bericht ons daarover -, dan sturen wij een brief waarin we aangeven hoe vervelend we het vinden dat de patiënt onnodig is belast en vragen we om begrip. Ook leggen we uit dat de conclusie van het onderzoek in het patiëntendossier wordt vermeld.’

Zijn er knelpunten?

‘De SEH is een beveiligde, weinig hiërarchische omgeving; de kindcheck is er vrij makkelijk uit te voeren. Hiërarchie kan soms problemen opleveren als eindverantwoordelijken vinden dat bepaalde besluiten alleen genomen mogen worden na hun goedkeuring. Dat kan het proces vertragen.

Voor de ambulancedienst is het spannend, omdat ze bij mensen thuis komen. Het is de bedoeling dat medewerkers ter plekke vertellen dat ze een melding gaan doen. Maar wat als iemand met een vuurwapen in handen staat of dreigt een enge hond op je af te sturen? In zo’n situatie wordt soms pas later aan ouders verteld dat er wordt gemeld.

Bij de huisartsenpost kan er een kink in de kabel komen doordat de samenstelling van medewerkers wisselt. Maar ook vanwege volle wachtkamers en doordat de beoordeling van eventueel benodigde zorg op een andere locatie wordt gedaan dan waar de huisartsen werken. Soms komt er geen vervolg omdat de overdracht van de HAP naar de eigen huisarts misgaat - misschien door tijdgebrek of uit angst om de relatie met de patiënt te schaden.’

Is de privacy van patiënten een probleem?

‘Dat kan een dilemma zijn voor artsen. Ze zeggen bijvoorbeeld: “Mensen vertellen iets in vertrouwen en moeten dat kunnen blijven doen, dus meld ik niet.” Of: “Ja, mevrouw blowt nog elke dag, maar eerst snoof ze cocaïne. Die verbetering willen we door een melding niet verstoren.”’

Zou het vragen naar andere ingrijpende gebeurtenissen - een echtscheiding, geldproblemen of meerdere verhuizingen - helpen om kindermishandeling nog beter in kaart te brengen?

‘Dat vraag ik me af. Je belast ouders en kinderen daar extra mee en het kost meer tijd. Bovendien kun je ernaast zitten. In mijn promotieonderzoek onderzocht ik of andere oudersignalen, zoals hyperventilatie en gynaecologische of cardiologische klachten de kans op kindermishandeling verhogen. Dat bleek niet het geval.’

Wat is uw advies voor medische professionals?

‘School je bij. Volg een training of e-learningcursus, ook over de juridische aspecten: wat mag en hoe schrijf je dat op? En kom af van het idee dat je ouders enorm belast wanneer je als professional je zorgen kenbaar maakt. In Haaglanden krijgen we zelden klachten. En áls er een klacht is, gaat het er niet om dát we bij Veilig Thuis gemeld hebben, maar om de manier waarop we ouders hierover geïnformeerd hebben.’

AUTEUR: MEREL VAN DORP

‘Alleen in Nederland vindt screening plaats op basis van oudersignalen’